مصرف بی رویه و غیر‌علمی‌آنتی بیوتیک‌ها باعث بروز مقاومت دارویی در جامعه می‌شود که در نهایت سلامت همه‌ی مردم را تهدید خواهد کرد. مقاومت به آنتی بیوتیک یعنی میکروب‌های بیماری‌زا که برای مبارزه با آنان آنتی‌بیوتیک استفاده می‌شوند، با جهش ژنی (موتاسیون) نسبت به این داروها مقاومت پیدا کنند و نسل‌های جدیدی به وجود بیاید که نتوان با آن‌ها مبارزه کرد. از مهم‌ترین عوامل این نوع مقاومت دارویی، مصرف خودسرانه‌یا بیش از حد آنتی بیوتیک‌ها است. این پدیده کل جامعه انسانی را به خطر می‌اندازد به طوری که خطر آن را به تروریسم تشبیه کرده‌اند. مقاومت باکتری‌ها به آنتی بیوتیک‌ها یکی از بزرگترین چالش‌هایی است که سلامت انسان عصر مدرن را تهدید می‌کند. در دهه‌های اخیر مصرف آنتی‌بیوتیک علاوه بر پزشکی در کشاورزی هم افزایش چشمگیری داشته و آنتی‌بیوتیکها در دامداری، پرورش مرغ و طیور، پرورش ماهی و آبزیان، تولید محصولات کشاورزی و در باغهای میوه استفاده می‌شود، بنابراین مقاومت به آنتی بیوتیک، کشاورزی و محیط زیست را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. توانایی میکروب‌ها در تغییر تنها دلیل مقاومت به آنتی بیوتیک نیست. از سال ۱۹۸۷ هیچ رده آنتی بیوتیک تازه‌ای تولید نشده و در خط تولید شرکت‌های داروسازی بزرگ تقریباً هیچ آنتی بیوتیک تازه‌ای نیست. برای تولید آنتی بیوتیک جدید، انگیزه اقتصادی کافی وجود ندارد چرا که آنتی بیوتیکها فقط در صورت لزوم برای یک یا دو هفته مصرف می‌شوند و به دلیل خطر مقاومت میکروب‌ها، مدت استفاده از آن‌ها محدود است، در حالیکه داروهایی مثل داروی فشار خون یا داروی کاهنده قند برای تمام عمر مصرف می‌شوند. در سال ۲۰۱۴ سازمان بهداشت جهانی از مقاومت دارویی در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها به عنوان یک «تهدید بزرگ جهانی» نام برد. این سازمان با بررسی آمار مربوط به ۱۱۴ کشور، از افزایش مقاومت دارویی در همه نقاط جهان خبر داد. این نهاد وابسته به سازمان ملل متحد، با انتشار گزارشی اعلام کرد جهان وارد دوره «پسا آنتی‌بیوتیک» شده‌است، دوره‌ای که عفونت‌های ساده‌ای که برای سالیان طولانی قابل درمان بودند، ممکن است کشنده شوند. برای نسخه پیچی در داروخانه ها باید دارای مدرک بین المللی نسخه پیچی باشید.

اعتیاد به نیکوتین
نیکوتین که در طبیعت در گیاه تنباکو یافت می‌شود یک ماده اثرگذار بر سامانه عصبی است و در بسیاری از حشره‌کشها به کار می‌رود. نیکوتین در اندازه‌های کمتر یک ماده محرک مغز است و سبب اعتیاد، تحمل و سندرم محرومیت می‌شود. پس از کشیدن (تدخین) دود تنباکو، نیکوتین موجود در آن ظرف چند ثانیه وارد جریان خون شده و به مغز می‌رسد. نیکوتینی که به مغز می‌رسد باعث ترشح شدن لحظه‌ای دوپامین در مغز و احساس لذت و تولید انرژی می‌شود. اثر دوپامین تولید شده سریعاً از بین رفته (حدود ۲ ساعت) و باعث خستگی و کسل شدن فرد می‌شود. در این شرایط فرد مجدداً به همان احساس ناشی از ترشح دوپامین نیاز پیدا کرده و مجدداً اقدام به مصرف می‌کند. نیکوتین در اندازه‌های کم یک محرک است که موقتاً سبب افزایش هوشیاری، حافظه و فعالیت می‌شود ولی در اندازه‌های بیشتر به افزایش تپش قلب، فشارخون و کاهش اشتها می‌انجامد.

داروهای ترک سیگار

فارسی نام ژنریک فارسی نام ژنریک
وارنیکلین Varenicline نیکوتین Nicotine

توصیه ها و نکات نیکوتین: فقط موقعي استفاده شود كه نياز ضروري براي سيگار كشيدن وجود دارد. جويدن آدامس نیکوتین بايد به طور متناوب (با فاصله حداقل دو ساعت) و بسیار آهسته انجام شود. از مصرف نوشابه‌هاي اسيدي مثل آب مركبات، قهوه‌، نوشابه‌هاي گاز‌دار و چاي، حداقل پانزده دقيقه ‌قبل و بعد و در حين جويدن آدامس نیکوتین بايد خودداري شود.
داروی دیگری که برای ترک سیگار تجویز می‌شود: بوپروپیون

جهت آموزش نسخه خوانی بهتر است در دوره های آموزشی مربوطه شرکت کنید.

بیش فعالی (سندرم نقصان توجه)
اختلال بیش فعالی همراه نقصان توجه معمولاً در کودکان دیده می‌شود. در این بیماری معمولاً شخص قادر به تمرکز روی یک موضوع خاص نیست و رفتارهای کنترل نشده از خود بروز می‌دهد. کودکان در سن مدرسه که دچار این بیماری هستند معمولاً دچار افت تحصیلی خواهند شد. علت این بیماری هنوز به درستی کشف نشده است. گاهی علائم بیماری با افزایش سن بهبود می‌یابد ولی در مواردی نیز این اختلال همراه بیمار باقی می‌ماند، بنابراین پیگیری و درمان ضروری به نظر می‌رسد. در این اختلال، کودکان تنها می‌توانند برای مدت خیلی کوتاهی روی یک موضوع خاص تمرکز کنند. ضمناً این کودکان گاهی حرکات و رفتار کنترل نشده‌ای را به طور ناگهانی از خود بروز می‌دهند.

نارکولپسی
به حمله‌های خواب در ساعات بیداری خواب تازش یا نارکولپسی گویند. نارکولپسی عبارت است از میل ناگهانی و مقاومت ناپذیر به خواب. علائم آن عبارتند از: خواب آلودگی بیش از حد در طول روز و توهم قبل از خواب و هنگام بیداری. برای درمان این بیمار یاز داروهای محرک مغز استفاده می‌شود.

 داروهای محرک مغز (ضد بیش فعالی)

فارسی نام ژنریک فارسی نام ژنریک
آتوموکستین Atomoxetine متیل فنیدیت Methylphenidate

مدافینیل Modafinil دکس آمفتامین Dextroamphetamine

توصیه ها و نکات: صبح یا ظهر مصرف شوند (به علت ایجاد بی‌خوابی بهتر است شب مصرف نشوند). حتی‌المقدور از مصرف طولانی مدت اجتناب گردد چون ممکن است با مصرف طولانی مدت وابستگی و تحمل ایجاد شود. قطع ناگهانی مصرف منجر به بروز سندرم محرومیت می‌گردد لذا مصرف آنها بصورت ناگهانی قطع نشود.
عوارض جانبی متیل فنیدیت: دل درد، اختلال خواب، نا‌منظم شدن ضربان قلب که می‌تواند خطرناک باشد، کاهش اشتها و رشد که مخصوصاً در مورد اطفال نگران کننده است، علائم شبه افسردگی در صورت قطع ناگهانی مصرف دارو.

برای تشخیص این داروها در داروخانه و نسخه پیچی آن ها باید دارای مدرک معتبر نسخه پیچی باشید.

میگرن
میگرن یکی از علل سردرد شدید تپش دار با واسطه عروق است که معمولاً با تهوع، استفراغ و یا کاهش اشتها همراه است. فعالیت فیزیکی، نور شدید و صدای بلند می‌تواند سردرد میگرنی را تشدید کند، به همین دلیل توصیه می‌شود بیمار برای کنترل سردرد خود در محل آرام و تاریکی استراحت کند.

داروهای پیشگیری از حمله میگرن
جهت درمان میگرن، دو دسته دارو استفاده می‌شود، یکی برای پیشگیری از سردرد میگرنی و دیگری برای تسکین آن. از جمله داروهایی که برای پیشگیری از حمله‌ی میگرن تجویز می‌شوند می‌توان به پیزوتیفن، آمی‌تریپتیلین، نورتریپتیلین، ایمی‌پرامین، کلومی‌پرامین، دزیپرامین، تریمیپرامین، دوکسپین، برخی داروهای ضد صرع (والپروآت، توپیرامات، گاباپنتین، پرگابالین، دیوالپروئکس) برخی داروهای ضد فشار خون (پروپرانولول، وراپامیل، کلونیدین) اشاره نمود. 

 داروهای تسکین حمله میگرن
اورا یا آئورا به حالتی گفته می‌شود که در آن بیمار چند دقیقه قبل از شروع سردرد متوجه حمله‌ی میگرنی می‌شود، این زمان بهترین موقع برای مصرف داروهای تسکین دهنده میگرن است. استامینوفن، مسکن‌ها و مخدرها نیز در تسکین حمله میگرن تجویز می‌شوند.

فارسی نام ژنریک فارسی نام ژنریک
سوماتریپتان Sumatriptan ارگوتامین سی Ergotamine-C
ریزاتریپتان Rizatriptan زولمی‌تریپتان Zolmitriptan
دی هیدرو ارگوتامین Dihydroergotamine

روش مصرف ارگوتامین سی: هنگام احساس شروع سردرد، 1-2 قرص و در صورت نیاز هر نیم ساعت 1 عدد حداکثر تا 6 قرص مصرف شود.
روش مصرف سوماتریپتان: هنگام احساس شروع سردرد، 1 قرص و در صورت نیاز هر 2 ساعت1 عدد تا حداکثر 200 میلی گرم مصرف شود.
روش مصرف زولمی‌تریپتان: هنگام احساس شروع سردرد، 1 قرص و در صورت نیاز هر 2 ساعت 1 عدد تا حداکثر 10 میلی گرم مصرف شود.
روش مصرف ریزاتریپتان: هنگام احساس شروع سردرد، 1 قرص و در صورت نیاز هر 2 ساعت 1 عدد تا حداکثر 30 میلی گرم مصرف شود.
روش مصرف دی هیدروارگوتامین: هنگام احساس شروع سردرد، 1 قرص و در صورت نیاز هر ساعت 1 عدد تا حداکثر 4 قرص مصرف شود.

جهت نسخه خوانی باید دارای مدرک بین المللی نسخه خوانی باشید.

پارکینسون
پارکینسون بیماری دستگاه عصبی مرکزی است با علائمی‌همچون لرزش اندام‌ها‌، سفتی‌ عضلات، کندی‌ حرکت و اختلال در راه رفتن که معمولاً با افزایش سن بروز پیدا می‌کند. شایعترین نشانه این بیماری لرزش در وضعیت استراحت است. پارکینسون درمان قطعی ندارد ولی علایم آن قابل کنترل است.

داروهای ضد پارکینسون

فارسی نام ژنریک فارسی نام ژنریک
لوودوپا بی Levodopa-B لوودوپا Levodopa
لوودوپا سی انتاکاپون Levodopa-C-Entacapone لوودوپا سی Levodopa-C

سه ماده بنسرازید، کربی دوپا و انتاکاپون به منظور افزایش ورود دارو به مغز و کاهش عوارض جانبی به لوودوپا اضافه می‌شوند.
توصیه‌ها و نکات: ممکن است چند هفته طول بکشد تا اثربخشی کامل ظاهر شود. لذا باید به بیمار آموزش داد که طبق دستور پزشک به مصرف دارو ادامه دهد. بهتر است همراه غذا باشند ولی همزمان با این داروها از غذاهای پروتئینی استفاده نشود. احتمال بروز تحمل نسبت به این داروها بالاست.

فارسی نام ژنریک فارسی نام ژنریک
کابرگولین Cabergoline بروموکریپتین Bromocriptine
روپینیرول Ropinirol پرامی‌پکسول Pramipexole
تری هگزی فنیدیل Trihexyphenidyl بی پریدین Biperiden

جهت نسخه خوانی باید دارای مدرک معتبر نسخه خوانی باشید.

صرع و تشنج
مجموعه‌ای از اختلالات عصبی مزمن که با حمله تشنج مشخص می‌شود. این حملات ممکن است بسیار ضعیف و غیر قابل شناسایی یا برعکس طولانی مدت و با شدت زیاد باشد. صرع را با دارو نمی‌توان کاملاً درمان کرد اما حملات را می‌توان با دارو تا حدود 70 درصد موارد کنترل کرد. در افرادی که حملات به دارو پاسخ نمی‌دهد، جراحی، تحریک عصبی یا تغییر در رژیم غذایی را می‌توان در نظر گرفت. تشنج نشانه بروز یک فعالیت نورونی غیر طبیعی و شدید در مغز است که به صورت تغییر در وضیعت روانی و سطح هوشیاری بروز می‌یابد. در صورتی که فرد دچار حمله شد، بیمار را به پهلو خوابانیده تا راه تنفس او باز باشد و دچار خفگی نشود. بهتر است جهت جلوگیری از گاز زدن زبان، یک تکه دستمال را بین دندان‌ها قرار داد. حالت بیهوشی معمولا بین 3-2 دقیقه طول می‌کشد که در این مدت، رنگ پریدگی، کبودی و عدم کنترل ادرار و مدفوع قابل انتظار است.

داروهای ضد صرع

فارسی نام ژنریک فارسی نام ژنریک
گاباپنتین Gabapentin والپروآت Valproate
توپیرامات Topiramate کاربامازپین Carbamazepine
فنی توئین Phenytoin فنوباربیتال Phenobarbital
پریمیدون Primidone فنی توئین کامپاند Phenytoin Compound
دیوالپروئکس Divalproex اکس کاربازپین Oxcarbazepine
پرگابالین Pregabaline لاموتریژین Lamotrigine
لوتیراستام Levetiracetam ویگاباترین Vigabatrin
زونیساماید Zonisamide اتوسوکسیماید Ethosuximide

سایر کاربردهای این داروها: برخی داروهای این دسته از جمله والپروآت سدیم، گاباپنتین، توپیرامات، دیوالپروئکس و پرگابالین اثر پیشگیری از حمله میگرن و ضد درد با منشا عصبی نیز دارند.
فنی توئین: کرم آن به صورت موضعی برای تسریع در بهبود زخم‌های عمیق به خصوص زخم بستر کار می‌رود. به منظور پیشگیری از عارضه‌هایپرپلازی لثه ناشی از این دارو، بهتر است قبل و بعد از مصرف خوراکی فنی توئین یک لیوان آب نوشیده شود. همچنین رعایت بهداشت دهان و دندان ضروری است.
فنی‌تویین کامپاند: ترکیب دو داروی فنی توئین و فنوباربیتال است:
Tab (100 mg Phenytoin + 50 mg Phenobarbital)

با داشتن مدرک معتبر نسخه پیچی می توانید نسخه پیچی کنید.

اسکیزوفرنی (شیزوفرنی)
یک بیماری روانی و دارای علائمی‌همچون اعتقاد توهمی، درک حسی توهمی، گفتار غیر پیوسته و نامرتبط، بیقراری، دشمن انگاری، روحیه تهاجمی‌و رفتارهای خلاف عرف است که شخص قادر نیست تخیلات خود را از واقعیت افتراق دهد؛ بنابراین رفتاری غیر عادی دارد. علت واقعی آن مشخص نشده و احتمالا عوامل ارثی در آن دخیل است . شیوع این بیماری در دوران جوانی شایع‌تر است و برای درمان آن از داروهای ضدجنون استفاده می‌شود.

مانیا (شیدایی)
عکس حالت افسردگی است. در شیدایی، خلق و انرژی بیمار بصورت کاذب بالا است. تظاهر‌های اصلی مانیا عبارتند از: نشاط‌زدگی، تحریک پذیری، پرکاری و عقاید خود مهم‌انگاری درمان این بیماری که طولانی مدت است به کمک داروهای ضد جنون صورت می‌گیرد.
اختلال دوقطبی (بای پلار)
اختلالی است که در آن خلق بیمار دچار نوسانات شدیدی می‌شود و ارتباطی بین خلق بیمار و آنچه که واقعاً در زندگی بیمار رخ می‌دهد، وجود ندارد. سیر بیماری بدان نحو است که به طور یک در میان ولی نامنظم‌، یک مدت فرد دچار سرخوشی و فعالیت زیاد و به دنبال آن دچار افسردگی شدید می‌شود . در بین این دو حالت، دوره ای از رفتار طبیعی (چند ساعت تا چند سال) وجود دارد.

اگر علاقه دارید تکنسین داروخانه شوید باید دوره های آموزش تکنسین داروخانه  را دنبال کنید.

جنون (سایکوز، روان پریشی)
به معنای وضعیت روانی غیرطبیعی‌ای است که در روانپزشکی برای بیان حالت از دست رفتن توانایی تفریق واقعیت از خیال بکار می‌رود. علائم اصلی که در جنون مشاهده می‌شوند عبارتند از: هذیان‌، توهم‌، فقدان بینش و اختلال قضاوت. در اکثر موارد، بستری شدن در بیمارستان اعصاب و روان، ضروری است.

 داروهای ضد جنون

فارسی نام ژنریک فارسی نام ژنریک
کلرپرومازین Chlorpromazine پرفنازین Perphenazine
تری فلوپرازین Trifluoperazine تیوریدازین Thioridazine
هالوپریدول Haloperidol فلوفنازین Fluphenazine
تیوتیکسن Thiothixene پیموزاید Pimozide
سولپیراید Sulpiride فلوپنتیکسول Flupentixol
الانزاپین Olanzapine کلوزاپین Clozapine
زیپراسیدون Ziprasidone ریسپریدون Risperidone
آری پیپرازول Aripiprazole کوئتیاپین Quetiapine
لیتیوم Lithium
سایر کاربردهای این داروها: ضد تیک، ضد اضطراب توام با پرخاشگری حاد
بهترین زمان مصرف: شب (یک ساعت قبل از خواب)
توصیه‌ها و نکات: پس از مصرف باید از رانندگی و سایر امور نیازمند به هوشیاری کامل پرهیز کرد. لیتیوم با داروهای زیادی تداخل دارد، از جمله‌هالوپریدول که تداخلشان خطرناک است، لذا هر دارویی همراه لیتیوم تجویز می‌شود باید باید از حیث تداخلات توسط داروساز کنترل گردد.

جهت نسخه پیچی باید دارای مدرک بین المللی نسخه پیچی باشید.

وسواس
عقده، هیجان یا تکانه ای عصبی است که به شکل متوالی بر خلاف میل بیمار از شکل ناخودآگاه به صورت خودآگاه در آمده باعث ایجاد پالس‌های عصبی خاص می‌شود تا در فرد، احساس ناراحتی و اضطراب برانگیزد؛ در نتیجه فرد برای رهایی از آن فشار عصبی، اقدام به انجام عمل خاصی می‌کند مثل شستن مکرر دست‌ها. درمان وسواس از طریق رفتار درمانی و دارو درمانی صورت می‌گیرد.

داروهای ضد وسواس

به طور کلی داروهایی که برای اختلال وسواس اجباری تجویز می‌شوند عبارتند از: کلومی‌پرامین، فلوکستین، سرترالین، سیتالوپرام، اس سیتالوپرام، پاروکستین، فلوواکسامین، برخی ضد جنون‌ها

جهت نسخه پیچی باید دارای مدرک بین المللی نسخه پیچی باشید.

اثر درمانی داروهای ضد افسردگی بعد از چند هفته ظاهر می‌‌شود ولی ممکن است عوارض جانبی زودتر بروز پیدا کنند، بنابراین باید حتماً به بیمار و خانواده اش اطمینان داد که دارو موثر است ولی اثراتش دیر شروع می‌شود و باید به مصرف دارو ادامه داد. اثر درمانی همه‌ی داروهای ضد افسردگی تقریباً با هم برابر است و انتخاب دارو توسط پزشک به شرایط بیمار و میزان تحمل عوارض جانبی بستگی دارد. مسمومیت با داروهای ضد افسردگی خطرناک است، بنابراین نباید تعداد زیادی از این داروها را در اختیار بیماران افسرده‌ای که احتمال خودکشی دارند قرار داد.

فارسی نام ژنریک فارسی نام ژنریک
نورتریپتیلین Nortriptyline آمی‌تریپتیلین Amitriptyline
دوکسپین Doxepin ایمی‌پرامین Imipramine
کلومیپرامین Clomipramine دزیپرامین Desipramine
تریمیپرامین Trimipramine

سایر کاربردهای این داروها: ضد اضطراب، پیشگیری از حمله میگرن (آمی‌تریپتیلین و نورتریپتیلین برای درمان دردهای مزمن عصبی نیز تجویز می‌شوند.)
بهترین زمان مصرف: شب
توصیه‌ها و نکات: پس از مصرف باید از رانندگی و سایر امور نیازمند به هوشیاری کامل پرهیز کرد.

فارسی نام ژنریک فارسی نام ژنریک
سرترالین Sertraline فلوکستین Fluoxetine

سیتالوپرام Citalopram فلوواکسامین Fluvaxamine
پاروکستین Paroxetine اس سیتالوپرام Escitalopram

بهترین زمان مصرف: صبح یا ظهر با معده پر (شب مصرف نشوند).
سایر‌کاربردهای فلوگزتین: ضد‌‌ وسواس، ضد اشتهای عصبی، ضد اختلالات پیش قاعدگی

فارسی نام ژنریک فارسی نام ژنریک
سلژیلین Selegiline ترانیل سیپرومین Tranylcypromine

موکلوبماید Moclobemide ایزوکربوکسازید Isocarboxazide

بهترین زمان مصرف: صبح یا ظهر با معده پر (شب مصرف نشوند).
توصیه‌ها و نکات: دو هفته فاصله با دیگر داروهای ضد افسردگی و غذاهای حاوی تیرامین (از جمله پنیر سوئیسی و فرانسوی، گوشت و ماهی دودی، سوسیس، دانه‌ی سویا، باقالا، زیتون و بنشن) لازم است.

فارسی نام ژنریک فارسی نام ژنریک
دلوکستین Duloxetine ونلافاکسین Venlafaxine

میرتازاپین Mirtazapine ماپروتیلین Maprotiline
بوپروپیون Bupropion

کاربرد دیگر بوپروپیون: ترک سیگار

اگر علاقه مند هستید که تکنسین داروخانه شوید باید دارای مدرک معتبر تکنسین داروخانه باشید.