پریودنتالوژی

بیماریهای پریودنتال اصلی ترین دلیل از دست دادن دندانها در بزرگسالان می باشد. با این حال تشخیص و درمان زودرس آن می تواند موجب حفظ دندانها شود. اغلب این بیماریها ناشی از التهابی هستند که از  تجمع پلاک میکروبی تشکیل می شوند. این بیماری از دسته بیماریهای عفونی است و توسط میکروارگانیزم های موجود در پلاک تولید می شوند.

جرم یا Calculus، پلاک معدنی شده است که جلوگیری از تشکیل آن مستلزم حذف روزانه پلاک میکروبی است. برخی بیماریهای لثه ای میتواند علل سیستمیک مانند تغییرات هورمونی داشته باشد.

 اجزای پریودنشیوم periodontium :

۱_ لثه  Gingivaکه استخوان را می پوشاند و طوق دندانها را در بر می گیرد

۲_اتصال اپتلیال  بافت کف شیاره لثه ای و محلی که لثه به دندان می چسبد

۳_ شیار لثه ای Sulcus,، فضای بین دندان و لثه آزاد

۴_ لیگامان پریودنتال PDL،رشته های متراکم همبند که سمنتوم ریشه را به استخوان دیواره ساکت متصل می کند.

۵_ سمنتوم که روی سطح ریشه دندان و محل اتصال PDL، است ولی از اجزای پریودنتال است.

۶_ استخوانهایی که موقعیت دندان را در فک تثبیت می کنند.

تعریف بیماریهای لثه :

 بنا به تعریف درگیری کمتر از ۳۰  درصد دهان به عنوان بیماری موضعی شناخته می شود. در گیری بیش از ۳۰ درصد به عنوان بیماری منتشر شناخته می شود.

شدت بیماری به سه سطح تقسیم می شود :

خفیف یا اولیه Mild

متوسط Moderate

پیشرفته یا شدید Advanced_Severe

علائم و نشانه های بیماریهای لثه

لثه سرخ، متورم یا حساس

خونریزی موقع مسواک زدن عادی

دندانهای لق یا فاصله یافته

درد یا احساس فشار هنگام جویدن

خروج چرک از شیار لثه ای

بیمار می تواند این علائم را با هم داشته باشد. علائم شدید نتیجه داشتن بیماریهای قلبی هم هست.

ژنژیویت Gingivitis

التهاب لثه است که آن را شایعترین بیماری انسانها می دانند. به راحتی قابل کنترل است. در این بیماری لثه سرخ و متورم است و به راحتی خونریزی می کند. مستقیما به حضور پلاک روی سطوح دندانها و زمان حضور آن بستگی دارد.

پریودنتیت یا پیوره Periodontitis

این بیماری با گسترش التهاب عفونت  به استخوان بوجود می آید. شدت و مقدار تخریب بافتی نوع آن را مشخص می کند. این بیماری اغلب به عنوان یک بیماری افراد مسن شناخته می شود. اگر چه در کودکان هم بروز می کند.

عوامل خطر در بیماریهای پریودنتال

۱_ دخانیات

۲_ دیابت

۳_بهداشت ضعیف دهان

۴_ پوکی استخوان

۵_ایدز

۶_ استرس

۷_ دندان قروچه

۸_ تماس پیش رس

۹_ عوامل موضعی

۱۰_ داروها

داروهای مفید برای لثه :

تتراسایکلین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل آسپرین

داروهای مضر

داروهای کاهنده بزاق، مدرها، آنتی هیستامین ها، ضد افسردگی ها، ضد فشار خون بعضی داروهای ضد تشنج مثل فنی توئین

داروهای هورمونال مثل داروهای ضد بارداری

عوامل موضعی، مثل لبه بلند روکش. بندها و پلاک های ارتودنسی، پروتزهای متحرک، عمق پاکت و از دست دادن چسبندگی

تعریف عمق پاکت : فاصله لبه آزاد لثه تا کف شیار لثه ای

عمق پاکت : نشان دهنده فعالیت بیماری است. و از دست دادن چسبندگی، میزان کلی تخریب را نشان می دهد.

پریودنتیت ها

۱_مزمن

۲_ مهاجم

۳_نکروز دهنده

پریودنتیت مزمن :

اگر چه در هر سنی بروز می کند ولی در بزرگسالان بیشتر است.با التهاب بافتهای پریودنتال و تخریب آنها طی یک زمان نسبتا طولانی مشخص می شود. شیوع و شدت آن با بالا رفتن سن افزایش پیدا می کند. دارای سه سطح  خفیف، متوسط، شدید است.

پریودنتیت مزمن خفیف که در آن عمق پاکت ها ۳ تا ۴ میلی متر است و میزان از دست رفتن چسبندگی ۱ تا ۲ میلی متر است.

پریودنتیت مزمن متوسط که عمق پاکت ۵ تا ۷  میلی متر است. لقی دندانها مشاهده میشود.

پریودنتیت مزمن شدید که عمق پاکت ها بیش از ۷ میلی متر است، لقی زیاد و درگیری فورکیشن در درجات بالا دیده می شود.

پریودنتیت های مهاجم اغلب در سنین جوانی ایجاد می شوند. این بیماری مهاجم دوران بلوغ بین ۶تا ۱۲ سالگی بروز می کند. درگیری ممکن است در دندانهای شیری هم مشاهد شود.

پریودنتیت مهاجم جوانان که در اواخر دهه دوم زندگی بروز می کند اغلب همراه با آلودگی میکروبی می باشند.

پریودنتیت نکروز دهنده،NUG، یا التهاب لثه زخمی نکروزه، بروز آن همراه درد و نکروز نوک پاپی های لثه هاست. که منجر به بوی تعفن و غشای کاذب می شود.

پریو دنتیت زخمی نکروزه :

این بیماری با تخریب لثه، PDL، و استخوان مشخص می شود و اغلب همراه با نقص سیستم ایمنی مثل ایدز یا بیماریهای سرکوب کننده ایمنی مثل تحت شیمی درمانی است. چون تخریب بافت نرم و سخت همزمان انجام می شود بیمار پاکت ندارد.

وسایل پریودنتال

سوند پروب، وسیله ای مدرج برای سنجش عمق پاکت ها با نوک متقارب و گرد و انواع کامپیوتری آن هم موجود است.

سوند پریودنتال : سوند Explorer، اسم علمی ان که نوک آن بلندتر و دارای انحنای بیشتری نسبت به سوند معمولی دارد. از این سوند برای تعیین موقعیت جرم استفاده می شود.

وسایل حذف جرم ها :

_اسکیلرها

_ کورت ها

اسکیلرها برای برداشتن جرم های بالای لثه به کار می روند به چند نوع تقسیم می شوند.

سیکل، چیزل

سیکل دارای سر منحنی و صاف  است، سر منحنی برای جرمگیری نواحی قدامی و سر صاف برای جرمگیری نواحی خلفی است.

چیزل سر تیزی دارد و  با حرکت رو به جلو جرمها را بر میدارد.

هوHoe، با حرکت کششی جرمها را بر میدارد.

کورت، برای برداشتن جرم های زیر لثه بکار میرود.کورت ها دو نوع اند، یونیورسال و گریسی.

یونیورسال یک جفت است برای تمام دندانها و دو لبه تیز دارد.

گریسی، تنها یک لبه برنده دارد و ۹ عدد می باشد.

دستگاههای اولتراسونیک:

اسم علمی جرم گیری Scaling،

دستگاه های اولتراسونیک جرم گیری Cavitron، اغلب برای برداشتن جرم های زیر لثه و بالای آن با فرکانس ۲۰ تا ۴۰ هزار هرتز کار می کند و همراه با اسپری آب موجب تمیزشدن محیط می شود.

موارد استفاده : برداشتن جرم های زیر لثه و بالای لثه، تمیز کردن نواحی فورکا قبل از جراحی، برداشتن سمان های اضافه، برداشتن اضافه لبه های پرگردگی یا  روکش

مزایا : دسترسی آسان و تخریب بافتی کم شستشوی هم زمان و بهبود التیام، خستگی کمتر پزشک، عدم نیاز به تمیز کردن مجدد، دید بهتر، اثر ضد باکتری احتمالی

معایب : هندپیس غیر قابل استریل، غیر قابل حمل بودن، نیاز به ساکشن مناسب، تولید آیروسل های آلوده،صدا و لرزش زیاد

موارد احتیاط :

در کودکان بافتهای نرم و پالپ دندانهای جوان به لرزش دستگاه حساس هستند، بیماران با ناراحتی تنفسی به واسطه اسپری زدن آب با این روش مشکل دارند بیماران دچار مشکلات بلع نیز ممکن است مشکل داشته باشند.استفاده از این وسیله در بیماران دارای باطری قلبی ممنوع است. در نواحی دمینراله ممنوع است. در نواحی عاج اکسپوز شده باعث حساسیت می شود.می تواند باعث تخریب یا پریدگی پرکردگیها و چینی روکش ها شود.

صاف کردن سطح دندان : Root planning

هدف از  Root Planning، حذف ناهمواریهای سطح ریشه با هدف ایجاد یک سطح صیقلی با حداقل گیر پلاک میکروبی است.

مراحل درمانهای پریودنتال

_درمانهای غیر جراحی

_جراحی

دامنه درمانهای پریودنتال از یک پروفیلاکسی ساده تا پیوند بافت نرم و سخت گسترده است

آموزش های بیمار پس از جرمگیری و کورتاژ

_ احتمال ناراحتی مختصر که ممکن است نیاز به مصرف مسکن های معمولی داشته باشد.

_ رژیم غذایی نرم، غیر ترش و فاقد الکل، الکل التیام را به شدت تاخیر می اندازد.

_مصرف سیگار ممنوع است تا یک هفته

درمان های دارویی و ضد میکروبی :

آنتی بیوتیک ها : از جمله تتراسایکلین، پنی سیلین ها، مترونیدازول،از این جمله بشمار می روند.

کلرهگزیدین ۰/۲: به صورت دو بار در روز با توجه به اثر ضد میکروبی آن توصیه می شود. اثرات جانبی این دارو لکه های قهوه ای روی دندان، زبان و پرکردگیهای روی کامپوزیت است. لکه ها با پروفیلاکسب قابل بر طرف کردن است.

درمانهای جراحی :

اهداف : کاهش یا حذف پاکت های لثه، دسترسی به سطوح ریشه، درمان نواقص استخوانی اصلاح نقایص لثه ای مخاطی، و ایجاد چسبندگی جدید

تکنیک های جراحی:

حذف لثه Gingivectomy، که در آن بافت های بیمار لثه حذف می شوند. در این روش می توان از تیغ های جراحی و چاقوهای جراحی اختصاصی پریو Orban، یا قیچی استفاده کرد.

_ شکل دهی مجدد Gingivoplasty، دوباره شکل دهی لثه، این روش به ویژه در حالت وجود پاکت های پریودنتال به همراه بافت لثه ای فیبروز مفید است، در پایان این درمان لبه لثه نازک شده و نمای کنگرهای آن مجددا  تشکیل می شود.

_جراحی فلپ پریودنتال Flap surgery، اغلب این فلپ ها که در آنها لثه از بافتهای زیرین جدا می شود به فرم پاکت نامه ای Envelop Type، هستند.

بعد از کنار زدن flap، و بهبود دید و دسترسی، اعمال زیر انجام می شود :

Scaling، یا جرمگیری کامل و Root palanning، کامل  دندانها، جابه جایی فلپ در جهات مختلف با اهداف مختلف، پوشاندن نواقص، زیبایی، ایجاد اتچمنت

شکل دهی مجدد استخوان زیرین

بستن فلپ، بخیه و پانسمان

پیوند لثه Graft

منبع دهنده بافتهای نرم در Greft،های دهانی اغلب موارد کام می باشد.

جراحی استخوانOstectomy، حذف استخوان : در این روش که یک درمان حذفی محسوب می شود، شکل استخوان با حذف زوائد نامناسب اصلاح می شود، مانند حذف تیزیهای استخوان  مثل تروس و غیره

Osteoplasty، شکل دهی استخوان : که درمان افزایشی محسوب می شود ممکن است با استفاده از استخوان یا مواد مصنوعی برخی نواقص اصلاح شوند.

آموزش بیماران پس از درمانهای جراحی :

داروها،آنتی بیوتیک ها، ضد درد ها، ضد التهاب ها

عدم شستن دهان تا ۲۴ ساعت

استفاده از آب نمک رقیق ولرم از ۲۴ ساعت به بعد یا سرم شستشو

رژیم غذایی نرم، غیر ترش، خنک، بدون الکل

عدم فعالیت جسمی در روزهای اول

عدم استعمال دخانیات

تمیز نگه داشتن روی سطح پانسمان پریودنتال، مسواک زدن عادی نواحی دیگر دهان

پانسمانهای جراحی :

خمیرهای پانسمان برای اهداف زیر بکار می روند :

نگه داشتن Flap، سر جای خودش

حفاظت از بافتهای در حال شکل گرفتن

کاهش درد، عفونت، خون ریزی بعد از عمل

حفاظت از ناحیه جراحی در مقابل صدمات وارده از خوردن و آشامیدن

حمایت از دندانهای لق طی فرایند التیام

خمیر ها به دو دسته اوژنول و بدون اوژنول تقسیم می شوند

که خمیر Coe_Pack، از دسته بدون اوژنول هاست. ایده ال است که بر روی کاغذ درست شود باید موقع برداشتن آن دست ها خیس باشد.