تستهای تشخیصی حیات دندان

_ دق Percussion، ضربه زدن به سطوح مختلف دندان با دسته آینه که پاسخ به آن نشان دهنده گسترش التهاب به بافتهای پری اپیکال است.

_ لمس palpation test، در مخاط اطراف نوک ریشه دندان صورت می گیرد و حساسیت به لمس یعنی التهاب در زیر ناحیه وجود دارد.

_ سرما Cold Test، یخ خشک co2، جامد یا اتیل کلراید برای سنجش پاسخ به سرماست

_گرما Heat Test، نوک یک وسیله داغ اغلب برنیشر برای سنجش پاسخ دندان به گرما است

_ تست الکتریکی پالپ : pulp Tester، جریانات الکتریکی با شدت های مختلف را به پالپ منتقل کرده، دندانپزشک پاسخ آنها را تفسیر می کند.

وضعیت های  مختلف پالپ :

_ پالپ نرمال علامتی ندارد و به محرک ها پاسخ نرمال می دهد.

_ التهاب پالپ : اغلب ناشی از آزار باکتریهاست.اگر عفونت باکتریها داخل پالپ نشده

 باشد در برخی شرایط التهاب پالپ برگشت پذیر است.و با حذف پوسیدگی و قرار دادن پانسمان تسکین دهنده مناسب می توان حیات پالپ را حفظ کرد. گسترش عفونت باکتریال به داخل پالپ موجب پالپیت برگشت ناپذیر می شود که درمان آن درمان کامل ریشه است.

_ نکروز : مرگ بافت های زنده داخل پالپ پس از گسترش زیاد عفونت موجب عدم پاسخ پالپ به محرک ها می شود.

هنگام باز کردن کانال قبل از تهیه رادیوگرافی در صورتی که کانال کلسیفیه یا مسدود باشد از موادی مانند EDTA,RC PREP، استفاده می کنیم.

رادیوگرافی در اندو :

به صورت کلی درمان ریشه بدون رادیوگرافی معنی ندارد. معمولا در این درمان ۴ رادیوگرافی تهیه می شود.

_ رادیوگرافی قبل از درمان : مورد لزوم جهت مدارک قانونی و تشخیص می باشد.

_ رادیوگرافی تعیین طول : بر مبنای طول تقریبی، در رادیو گرافی اولیه فایل با طول مناسب جهت تعیین طول و شکل کانالها درون ریشه به کار می رود.

_ رادیوگرافی قبل از پر کردن کانالها

_ رادیوگرافی پس از اتمام درمان ریشه

تجهیزات اندو :

_ سوند اندو

_ اکسکاواتور

_ فایل

انواع فایل :

فایل ها بر اساس قطر رنگ بندی شده اند:

فایل ۶ _ صورتی _ گلبهی

فایل ۸_ خاکستری

فایل ۱۰_ بنفش

فایل ۱۵ _ سفید

فایل ۲۰_ زرد

فایل ۲۵_ قرمز

فایل ۳۰_آبی

فایل ۳۵_ سبز

فایل ۴۰_ مشکی

فایل ۴۵_ سفید

فایل ۵۰_ زرد

فایل ۵۵_ قرمز

فایل ۶۰_ آبی

فایل ۷۰_ سبز

فایل ۸۰_ مشکی

شکل و جنس فایل ها :

شکل اغلب فایل ها به دو دسته k، فایل و H، فایل یا هداستروم می باشد

فایل K، از بهم تاباندن یک مفتول با سطح مقطع لوزی بدست می آید و در شروع آماده سازی کانال استفاده می شود.

فایل H، از تراش یک مفتول فلزی بدست می آید.برندگی آنها بیش از ۳ برابر فایل های K، هست ولی احتمال شکستن آنها نیز زیاد است.این فایل ها برای افزایش قطر کانال در مراحل انتهای درمان ریشه مطلوبترند.

جنس فایل ها اغلب از دو دسته فولاد زنگ نزن Steinless Steel، و NiTi، نیکل تایتانیوم است.

فایلهای NiTi، دارای انعطاف پذیری بالایی هستند و برندگی کمی دارند. شکل آنها اغلب مشابه K، فایل هاست.اگر چه با روش ماشین کاری تهیه می شوند.

روش های استفاده فایل ها :

_ دستی

_ چرخشی یا ذوتاری

دستی : اغلب با طول های ۲۱,۲۵,۳۰ تهیه می شوند و دارای دسته پلاستیکی هستند.

روتاری : به دو دسته _ سوپر فایل ها  _ فایل های NiTi، تقسیم می شوند.

سوپرفایل ها : K، فایل هایی هستند که زائده ای برای وصل شدن به انگل دارند و برای تخلیه کانال یا گوتاپرکا مفید هستند.

فایل های نیکل تایتانیوم روتاری : به دلیل انعطاف پذیری که دارند برای طی کردن کل مسیر کانال حتی در کانال های خمیده طراحی شده اند.فایل های NiTi، در سیستم های آنگل های خاص که گشت آور بالا و سرعت پایبن دارند به  کار می روند.

 Barded Broach، تیرنرو یک بار مصرف است. یک مدل شبه فایل خاردار است.

وسیله ای است دارای خارهای نازک قلاب مانند که درابتدای پالپکتومی برای حذف

بافتهای پالپی به کار می رود.از این وسیله هرگز نباید به هدف گشاد کردن کانال استفاده کرد. کانال دندان باید تا CEJ، یعنی محل بهم رسیدن عاج و سمان پر شود.

Gates Glidden، وسیله ای دارای سر شعله ای و گردن نازک که با انگل به کار می رود و با چرخش در مسیر عقربه های ساعت توانایی برداشتن دیواره های کانال را دارد. نوک این وسیله تیز نیست.

Peeso Reamer، شبیه گیتس است و تفاوتش آن است که تیغه برنده آن استوانه شکل است و برای موازی کردن دیواره های کانال به کار می رود.

Lentulo Spiral، بورپات مارپیچی این وسیله دارای یک سیم نازک و شکل فنر و یک قاعده برای اتصال به انگل است. دوران آن در مسیر عقربه های ساعت می تواند خمیرهای را به جلو براند. از این وسیله برای قرار دادن سیلر، سمان ها یا هیدروکسیدکلسیم استفاده می شود.

Paper Point، پس از آماده سازی کانال پر می شود و اولین اقدام شستشو و خشک کردن کانال توسط مخروطهای کاغذی می باشد.

گوتا پرکا از صمغ درختی به همین نام تهیه میشود و برای مسدود کردن و پر کردن کانال ماده انتخابی خوبی می باشد. گوتا پرکا به همراه اکسید روی و سولفات باریم در شکل مخروطهایی با اندازه و تباعد فایل ها تهیه می شوند.

در برخی روش های جدید از مخروطهای یک پارچه گرم شده توسط دستگاههای مخصوص استفاده می شود.

Spreader، وسیله ای است با طول و تباعد شبیه فایل ولی فاقد هر گونه برندگی که در دو نوع

_ انگشتی Finger Spreader

_دستی Hand Spreader

وجود دارد. از این وسیله برای ایجاد فضا برای قرار دادن مخروطهای جانبی گوتاپرکا استفاده می شود.

Plugger، دقیقا همانند اسپریدر است، تنها تفاوت آن این است که نوک آن تخت است. از این وسیله به همراه هیت کریر Heat carrier، در روش تراکم عمودی استفاده می شود.

محلول های شستشوی کانال :

با توجه به اهمیت برداشته شدن مواد عفونی از دیواره های کانال و حذف آنها، مواد مختلفی با هدف حذف بافتهای آلوده و کنترل خونریزی معرفی شده اند. ماده مطلوب برای این کار هیپوکلریت سدیم یا وایتکس است.

غلظت ایده ال آن پنج درصد است که می بایست همراه با رابر دم جهت جلوگیری از آزردگی بیمار استفاده شود. ماده دیگری که برای شستشو پیشنهاد شده، آب اکسیژنه یا هیدروژن پروکساید است.

سیلرها :

با توجه به اینکه مخروط های گوتا پرکا تراکم پذیر نیستند یعنی اگر به آنها فشار وارد کنیم حجمشان کم نمی شود فواصل خالی بین آنها باید توسط ماده مناسبی پر شود تا از ایجاد حباب ها جلوگیری شود. سیلرها در ابتدا به شکل خمیر و به عنوان ماده پر کننده کانال معرفی شدند ولی با توجه به عدم توانایی در کنترل طول کارکرد با آنها و نیز تراکم نامناسب اکنون فقط به عنوان مواد جانبی به کار می روند. این مواد به عنوان مواد آنتی باکتریال نیز اثر بخشی دارند  و اغلب در دو دسته با پایه ZOE، زینک اکساید اوژنول یا پایه رزینی مثل AH26، موجودند.

روی سیلرهای با بیس اوژنول نمی توان در همان جلسه ترمیم های کامپوزیتی انجام داد، چون اوژنول مانع پلیمریزاسیون کامپوزیت ها می شود.

Rubber Stop، نشانگر پلاستیکی طول کانال است.خط یا بریدگی روی رابر استاپ به سمت انحنای کانال قرار می گیرد و اگر شل باشد به درد اندازه گیری نمی خورد.

پوشش غیر مستقیم پالپ InDirect pulp cap

 بعد از برداشتن پوسیدگی ها ممکن است دادن فرصتی به دندان برای التیام از التهاب یا القای ایجاد عاج ترمیمی در زیر ناحیه پوسیدگی عمیق مورد نیاز باشد.

در برخی موارد، پالپ بر اثر عمق پوسیدگی یا به صورت ناخواسته ممکن است به صورت سوراخ شدگی کوچکی باز شود. پوشاندن این ناحیه با هدف مسدود شدن احتمالی ناحیه اکسپوژر پوشاندن مستقیم پالپ یا Direct pulp cap، نامیده می شود. به صورت کلی در Pulp cap، از موادی مانند هیدروکسید کلسیم یا MTA، استفاده  می شود.

پالپوتومی : به معنای حذف پالپ ملتهب به عنوان یک درمان اورژانس و به عنوان مرحله اول درمان ریشه انجام می شود.

پالپوتومی ممکن است در حد عاجی یا قسمتی از پالپ ریشه باشد.این درمان در دندانهای شیری گاهی به عنوان درمان قطعی بوده و روی آن ترمیم انجام می شود.

پالپکتومی : حذف کامل پالپ است که قسمت عمده درمان ریشه را تشکیل می دهد. در فواصل درمان تنها ماده توصیه شده برای قرار دادن در کانالها کلسیم هیدروکساید می باشد که به صورت پودر و مایع است. تقریبا در کانال های عفونی بین یک هفته تا ده روز باید بماند و چون محیطی بازی ایجاد می کند، اثر ضد میکروبی را بالا می برد.

شکست درمان ریشه :

درمان ریشه ناموفق اغلب به شکل درد یا ضایعه رادیولوسنت در رادیوگرافی در انتهای ریشه بروز می کند.مرحله اول پاسخ به این شکست اغلب تجدید درمان ریشه است.

از کلروفورم به عنوان حلال گوتاپرکا استفاده می کنیم.در صورت عدم پاسخ به این درمان به ویژه در ضایعات انتهای ریشه جراحی انتهای ریشه با هدف حذف ضایعه و مسدود کردن انتهای ریشه با موادی مثل آمالگام یا گلاس آینومر یا MTA، انجام می شود.

MTA، در عوارضی مثل سوراخ شدن کف یا سوراخ شدن ریشه بکار می رود و توانایی استخوان سازی دارد و خلاف دو ماده ی دیگر قابلیت چسبندگی به عاج دارد.

EDTA، می تواند ملکول های بزرگ را بشکافد و دیواره کانالهای کلسیفیه را سست کند.