جراحی دهان، فک و صورت

محیطی که در آن جراحی انجام می شود باید همانند اتاق عمل بیمارستان در نظر گرفته شود و تمام نکات ضروری یک اتاق عمل نیز باید در یک مطب جراحی نیز اجرا شود. پیش از اقدام به جراحی کنترل و رعایت موارد زیر بسیار مهم می باشد.

_ مدارک پزشکی بیمار و رضایت نامه جراحی

_ علائم حیاتی بیمار

_ تجهیزات اورژانس

_ تجهیزات بی حسی

_ تجهیزات جراحی

توجه : تمامی وسایل در گیر در جراحی جزء وسایل بحرانی طبقه بندی می شوند و حتما باید استریل گردند.

انواع جراحی های متداول دهان،فک و صورت

_ کشیدن دندان های پوسیده غیر قابل ترمیم

_ جراحی دندانهای نهفته

_ کشیدن دندان های غیر زنده

_ جراحی های پیش پروتزی جهت اصلاح فرم و کانتور ریج باقیمانده

_ کشیدن دندان به دلایل ارتودنسی

_ جراحی های بازسازی دهان، فک و صورت

_ شکستگی های استخوان های فک و صورت

_ جراحی های ایمپلنت

جراحی های رایج در مطب دندانپزشکی

_ کشیدن تک دندانی

_ کشیدن چند دندانی

_ آلوئولوپلاستی یا اصلاح فرم ریج باقیمانده

_ جراحی های ایمپلنت

در تمام مراحل جراحی زنجیره استریل باید حفظ گردد و هر چیزی که وارد ست جراحی می شود یا باید با دستکش جراحی تماس پیدا می کند و یا وارد محیط جراحی می شود باید استریل باشد.

اصطلاحات رایج در جراحی

کشیدن Extraction، به خارج کردن کامل دندان از حفره آلوئول می گویند.

دکوله : به قطع اتصالات لیگامانهای لثه ای از دور دندان قبل از کشیدن دندان گفته می شود.

لوکسه Luxate، به قطع اتصالات PDL، از دور ریشه، گشاد کردن حفره آلوئول،شل شدن دندان در حفره آلوئولی گفته می شود.

نهفتگی Impaction، دندان نهفته به دندانی گفته می شود که کاملا رویش پیدا نکرده و در دهان ظاهر نشده است. نهفتگی در نسج نرم، مقداری از بافت لثه روی تاج دندان را پوشانده است.

بخیه Suture، هنگامیکه جهت خارج نمودن دندان از برش بافت نرم استفاده نمائیم یا هنگامیکه حین کشیدن دندان پاپی های لثه ای از هم جدا شوند معمولا از بخیه استفاده میکنیم.

فواید بخیه :

_ کنترل خونریزی

_ تسریع بهبود بافت

_ ترمیم یکنواخت و جوش خوردن لبه های زخم کنار هم

فلپFlap : به نسج نرمی اطلاق می شود که جهت دید و دسترسی بهتر ناحیه جراحی برش داده شده، کنار زده می شود.

وسایل مورد نیاز در جراحی دهان

_ فورسپس Forceps، ابزاری جهت کشیدن دندان که دارای محور می باشد.

_ الواتور Elevator، وسیله ای درفش گونه که با خاصیت عملکرد وج مانند باعث خروج دندان از حفره آلوئولی می گردد.

_ الواتور کرایر : الواتوری با نوک مثلثی شکل جهت خروج ریشه های مولر فک پایین

_ الواتور اپکسو : الواتوری است با دو خم و یک نوک تیز جهت خارج کردن اپکس باقیمانده.

بن فایل : وسیله ای است که جهت تصحیح فرم استخوان بکار می رود و به آن سوهان استخوان نیز می گویند.

کورت جراحی : وسیله ای دارای سر قاشقی شکل جهت پاک کردن انتهای حفره از نسوج نرم باقیمانده

رانژور : ابزاری است با دو سر برنده شبیه فورسپس برای برداشتن تیغه های استخوانی باقیمانده

هموستات : وسیله ای است جهت گرفتن وسایل و یا به عبارتی ادامه دست دندانپزشک

در دهان بیمار. تفاوت هموستات و سوزنگیر مربوط به شیارهای سطح داخلی آنها می باشد. شیارهای هموستات موازی بوده در حالیکه شیارهای سوزنگیر جهت جلوگیری از سر خوردن سوزن متقاطع می باشد.

رترکتور مینه سوتا Minnesota، : جهت نگه داشتن و کنار زدن زبان و گونه هنگام جراحی الواتور پریوست Periosteal Elevator، جهت جدا کردن بافت از استخوان یا دندان، انتهای کارگر، نوکی تیز و گرد دارد و در سایزهای مختلف در دسترس است.

کورت جراحی Surgical Curette، برای برداشتن دبری ها و بافت گرانوله از محل جراحی. خارج کردن کیست از محل کشیدن دندان یا ناحیه جراحی.

سر ساکشن جراحی : فلزی بوده و یک سوراخ در وسط آن جهت قطع و وصل مکش دارد. برای پاک کردن داخل آن از میله ظریفی به نام ماندرن استفاده می شود.

نخ بخیه : به دو دسته تقسیم می شود :

_قابل جذب مثل کاتگوت ساده و کاتگوت کرومیک Choromic Catgut،

_ غیر قابل جذب مثل سیلک Silk، ابریشم و نایلون

مشخصاتی که روی نخ بخیه قید می شود عبارتند از :

_ شماره ضخامت نخ و سوزن با افزایش این شماره نخ سوزن نازکتر می شود.

معمولا در دندانپزشکی از ضخامت 3/0، سه صفر استفاده می شود.

_ جنس نخ : معمولا در دندانپزشکی از نخ سیلک استفاده می شود.

_ عدد قوس سوزن : معمولا قوس سوزن سه چهارم است.

_ عدد مربوط به طول سوزن : معمولا طول سوزن ۱۹ میلی متر استفاده می شود.

_ عدد مربوط به طول نخ : که معمولا طول ۷۵ سانتی متر است.

_ علامت سطح مقطع سوزن،که معمولا مثلثی شکل است.و در دندانپزشکی سوزن

Reversed Cut، استفاده می شود.

_ تاریخ مصرف سوزن

برای قطع کردن بخیه پس از گره زدن حدود پنج میلی متر از نخ را باقی گذاشته و بقیه آن را قطع می کنیم.جهت کشیدن بخیه نزدیک سر آن را با پنس بلند کرده زیر آنرا با قیچی می زنیم و سپس نخ بخیه را بیرون می کشیم. معمولا بخیه ۷۲ ساعت بعد از جراحی کشیده می شود.

آلوئولایتیسAlveolitis،

التهاب استخوان آلوئول متعاقب کشیدن دندان که به آن حفره خشک یا درای ساکت

Drysacket، نیز می گویند. این حالت معمولا ۲تا ۴ روز پس از کشیدن دندان بوجود آمده و علت آن انهدام لخته تشکیل شده و لخت ماندن استخوان آلوئول می باشد. لخته تشکیل شده می تواند به دلیل عفونت اولیه، جسم خارجی باقیمانده در ساکت مثل تکه های ترمیم یا تکه های استخوان، بهداشت پایین، عفونت ثانویه زخم و یا استعمال دخانیات منهدم گشته و خاصیت ترمیم حفره خود را از دست بدهد. جهت درمان این وضعیت از کورتاژ کف حفره خودداری نموده حفره را به آرامی با سرم نمکی شستشو داده و پانسمان دارویی درون آن قرار می دهیم. این پانسمان دارویی شامل خرده های گاز به همراه یک ماده مسکن مثل یدوفرم یا موادی با بیس ZOE، مثل زونالین یا سیلر zoe، می باشد.ممکن است پانسمان دارویی بفاصله چند روز نیاز به تعویض داشته باشد. ملاحظات، مراقبتها و دستورات بعد جراحی باید بصورت کتبی و نیز شفاهی به بیمار و همراه او ارائه گردد.

دستورات کنترل خونریزی

_فشردن گاز در محل جراحی حداقل به مدت ۳۰ دقیقه

_ممنوعیت باز کردن دهان

_شستشوی دهان و تف کردن تا ۲ ساعت ممنوع میباشد

_ ممنوعیت استعمال دخانیات و استفاده از نی در ۴۸ ساعت اولیه

_ در صورت ادامه خونریزی پس از برداشتن گاز تولیه،استفاده از گاز اضافه و فشردن در محل حداقل به مدت ۲۰ دقیقه دیگر

_ در صورت عدم کنترل خونریزی مراجعه و یا تماس فوری با پزشک

_حفاظت لخته تشکیل شده و عدم دستکاری آن

_ ممنوعیت فعالیت شدید بدنی در ۴۸ ساعت اولیه

دستورات کنترل تورم :

_ می توان جهت پیشگیری از تورم داروهای ضد التهاب را پیش از جراحی نیز تجویز نمود

_ کمپرس یخ در ۲۴ ساعت اولیه پس از جراحی

_ کمپرس گرم بعد از ۲۴ ساعت

_ شستشو آرام دهان با سرم شستشو یا محلول آب نمک بعد از ۲۴ ساعت اولیه