انواع شوک 

شوک :

نقص عملکرد دستگاه قلبی ، عروقی در خون رسانی به بافتهای حیاتی بدن به میزان کافی را  شوک می گویند.

علایم شوک:

تشنگی شدید در مراحل اولیه

رنگ پریدگی و سردشدن پوست (به علت تنگ شدن عروق خونی پوست)

نبض سریع (به علت تندتر زدن قلب برای جبران شوک و بعد ضعیف شدن  نبض)ا

حساس ضعف و غش در بیمار (به علت کاهش خون رسانی به مغز و عضلات)

افت  فشارخون ( فشار خون در مراحل اول  فقط در حال ایستاده  افت می کند ولی با  پیشرفت شوک در حالت  دراز کشیده  نیز  پایین می آید) .

تنگی نفس شدید و تند شدن تنفس (به علت ناکافی بودن اکسیژن خون)

کاهش هوشیاری (به علت کاهش خون رسانی به  مغز)

تاری چشم ها ، گشاد شدن مردمک چشم ها

کبودی ، عرق فراوان

تهوع، استفراغ، بیقراری

احساس خفقان و چنگ زدن به یقه

علل شوک :

قلب و رگهای خونی در بدن انسان  مخزن  عروقی را  تشکیل می دهند که خون را در خود جای می دهند و جریان خون طبیعی تحت اثر3 عامل: قدرت انقباضی قلب، حجم خون و قطر عروق خونی می باشد. اگر هر یک از این 3 عامل: فشار و پمپاژ قلب، میزان خون و انبساط و انقباض رگهای خونی دچار اختلال شده و درست عمل نکنند، خونرسانی به بافتهای بدن به میزان کافی صورت نخواهد گرفت و شوک اتفاق می افتد.

انواع مهم شوک :

   شوک ناشی ازکاهش حجم (خون،مایعات)

    شوک قلبی

   شوک عفونی

   شوک تنفسی

  شوک عصبی

  شوک دراثرحساسیت (آلرژی)

شوک ناشی ازکاهش حجم :

این شوک غالباً به دنبال خونریزی (خارجی یاداخلی) یا خارج شدن مقادیر زیادی مایع از بدن (سوختگی، اسهال، استفراغ) ایجاد می شود. علت این شوک ناکافی بودن حجم خون در داخل عروق است.

اگر مصدومی1  الی5/1  لیتر خون از بدنش خارج شود دچار شوک هیپوولمیک (Hypovolomic)  و یا شوک  ناشی از خونریزی می گردد.

اگر مصدومی 10 الی15 درصد از مایعات  بدنش را از طریق ( اسهال، سوختگی، تجمع مایعات زیر جلد، استفراغ ) از دست بدهد دچارشوک هیپوولمیک می گردد ولی غیر هموراژیک (یعنی بدون خونریزی)است.

شوک قلبی : (شوک کاردیوژنیک)

اگر قلب نتواند به خوبی عمل پمپاژ کردن خون را انجام دهد و رگهای بدن را پر از خون  نگه  دارد، شوک ایجاد می کند.  و اکثر اوقات در اثر صدمه به قلب، حمله قلبی، سایر بیماریهای قلبی ایجاد می شود.

شوک عفونی : (شوک سپتیک)

این شوک به دنبال ورود میکروب های جدی به داخل خون  وآزادشدن سموم آنها ایجاد می شود. در واقع علت اصلی این شوک عفونت می باشد.

شوک تنفسی :

این شوک در نتیجه انسداد راه های هوایی ثانویه (نایژه،آلوئول ها، نسج ریه) به جسم خارجی یا برخی بیماریها و یا  زخم مکنده در قفسه سینه و فلج عضلات تنفسی و... ایجاد می شود.

شوک عصبی : ( شوک نوروژنیک)

در نتیجه وارد شدن صدمه به نخاع ( مرکز تنظیم کننده قطر عروق ) ، درد و هیجان شدید، فرد دچارگشادی عروق خون شده و شوک عصبی ایجاد می شود.

شوک حساسیتی : (شوک آنافیلاکسی) Anaphylactic

یک واکنش حاد حساسیتی بوده که معمولاً طی 30  دقیقه و در  بسیاری از موارد بلافاصله پس از تماس با یک ماده حساسیت زا  بوجود می آید. این نوع شوک با علائمی شامل: کهیر، اِدم و ورم حنجره، برافروختگی، خارش و لرزش پوست (خصوصاً صورت) عطسه، خس خس سینه، رنگ پریدگی، سیاهی رفتن چشمها، تورم مچ دست و پا ، افت فشار خون ، بیهوشی و... بروز می کند.

این نوع شوک، موقعیتي خطرناک و اورژانسی است و برای جلوگیری از واکنش های حاد احتیاج به تزریق دارو دارد . (داروهایی نظیر: اپی نفرین،کلرفنیرامین ، آمنیوفیلین ، هیدروکورتیزون ، سرم رینگر لاکتات).

کمکهای اولیه،اقدامات اورژانس :

مصدوم را در وضعیت مناسب و در هوای آزاد قرار دهید و از جا به جایی غیر ضروری خود داری کنید (بهترین وضعیت طاق باز یا  نیمه نشسته است) .

لباس های تنگ بیمار را آزاد کنید.

پاهای مصدوم را حدود  30 تا 45 سانتی متر از سطح قلب بالاتر نگه دارید (به جز در مواردی که مصدوم دچارصدمه ناحیه گردن، صدمه سر، ستون فقرات، قفسه سینه، دررفتگی یا شکستگی استخوان  لگن).

علایم حیاتی (نبض، فشار خون، تنفس و...) را کنترل و ثبت نمایید و به صورت      دوره ای هر10- 5 دقیقه تکرار کنید.

خونریزی را بند آورده، شکستگی ها را ثابت  وآتل بگیرید.

 ازکاهش دمای بدن جلوگیری کنید (دمای بدن مصدوم را تا حد امکان  نزدیک  به میزان طبیعی نگه دارید) .

 درصورت بیهوش بودن  مصدوم، چیزی  به وی نخورانید.

 درشوک قلبی بهترین وضعیت  برای بیماران این است که اورادروضعیت نشسته قرار دهید.

در شوک حساسیتی از داروهای ضد حساسیتی مثل: آدرنالین، آنتی هیستامین   ( با هماهنگی پزشک) استفاده شود.

 از ورود مواد استفراغی به درون مجاری تنفسی جلوگیری کنید.

غش :

از  دست دادن موقت هوشیاری و بیهوشی فرد، در نتیجه نرسیدن خون کافی به مغز (در لحظه ای کوتاه) را غش می گویند.

هنگامی که جریان خون مغز کم شود، مغز کنترل خود را روی اعضاء بدن از دست می‌دهد، فرد بیمار  قدرت ، توان عضلانی و هوشیاری خود را از دست داده  و سقوط می‌کند. این بیهوشی گذرا و موقت بوده وبیمار بعد از چند دقیقه به حالت معمول خود بر می گردد.

علل غش :

 خستگی مفرط

 اختلالات قلبی عروقی

   سوء تغذیه، کم خونی

   ایستادن طولانی مدت درگرما

  برخاستن ناگهانی از حالت خوابیده به نشسته یا ایستاده

عکس ‌العمل عاطفی ، ترس، هیجان، شنیدن  ناگهانی اخبار خوب یا بد ، افت ناگهانی فشار خون یا قند خون و مسائل دیگر همگی باعث می‌شوند جریان خون  مغز کاهش پیدا کرده و فرد به طور موقت دچار غش شود.

علائم ونشانه های غش :

اختلال در  بينايي ( سیاهی رفتن چشم ، تاری دید و...)

کم شدن تعداد نبض

رنگ پريدگي ، پوست سرد و تعریق

سرگيجه، تهوع

كاهش درجه حرارت بدن

افت فشار خون

کم شدن تعداد و سطحی  بودن تنفس

اقدامات اولیه در غش :

1 –  بیمار را  در وضعیت درازکش قرار دهید و پاهایش را  بالاتر از  سرش (30 الی 45 سانتیمتر بالاتر ازسطح قلب) قرار داده تا جریان خون برقرار شود و خون کافی به مغز برسد.  در صورتی که امکان دراز کشیدن مصدوم نباشد، وی را در حالت نشسته قرار دهید. به طوری که  سرش را خم کرده و وسط دو زانویش بگذارید.

2 –  لباس های تنگ مصدوم را شل کنید و از تجمع افراد غیر مسئول جلوگیری کرده و  بگذارید مصدوم در معرض هوای آزاد قرار گیرد.

3 -  علائم حیاتی را کنترل و آماده  عملیات احیاء باشید. در صورت بیهوش بودن مصدوم چیزی به وی نخورانید.

4 - اگر بیمار دچار استفراغ شد، سریعاً وی را در وضعیت ریکاوری قراردهید تا از بازگشت مواد استفراغی و انسداد راه هوایی جلوگیری بعمل آورید.

صرع :   Epilepsy

صرع (اپیلپسی) اختلال  مزمن و طغیان عمل مغزی است. این اختلال در فعالیت های الکتریکی مغز روی می دهد. حمله صرع به خودی خود یک بیماری نیست ، بلکه یک هشدار و علامت تکراری از اختلالات مغزی می باشد. انتشار حمله صرع می تواند آنقدر آهسته رخ دهد که بیمار آگاه شود تا چند دقیقه دیگر احتمال وقوع تشنج  برایش وجود دارد، ویا به قدری سریع رخ می دهد که قبل از اینکه  بیمار چیزی بفهمد دچار حمله و بیهوشی می شود.

علل بوجودآورنده صرع :

تومورها                             حوادث

تصادفات                           ضربه های مغزی

عفونت(مننزیت)                گاهی اوقات ارثی و...

انواع صرع :

نوع صرع بستگی به این دارد که کدام بخش از مغز را درگیر کرده است و انواع مختلفی دارد که در اینجا فقط به دو نوع آن اشاره می شود :

صرع کوچک   Petit Mal

صرع  بزرگ  Grand Mal

صرع کوچک Petit mal

در این نوع صرع فرد به مدت چند ثانیه دچار حواس پرتی یا کاهش مختصر سطح هوشیاری می شود. صرع کوچک در بین کودکان شایع است.کودکان مبتلا به این صرع می توانند در  روز چندین بار دچار چنین حمله ای شوند. معمولاً تشنج آنی است و یک لحظه به طول می انجامد.کودک از فعالیت می ایستد ، سستی و بی حالی در صورتش دیده می شود. احساس خطرى كه قبل از بروز حمله ى عصبي و غيره به بيمار دست مي دهد در این نوع صرع دیده نمی شود. همچنین بیمار زمین خوردگی و تشنج (حرکات پرشی اندام ها) ندارد.

علائم و نشانه های صرع کوچک :

  مات زدگی و عدم هوشیاری  برای چند ثانیه (10الی 15ثانیه)

  حرکات تکراری در لب ها

   رنگ پریدگی

   سستی و بی حالی

    احساس خواب آلودگی

صرع بزرگ  Grand mal

این نوع صرع به دلیل انتشار امواج صرعی در هر دو نیمکره مغز ایجاد می شود وسعت انتشار این امواج می تواند آن قدر آهسته باشد که بیمار قبل ازحمله متوجه حالت هشدار قبل ازآن شود و یا بالعکس.صرع  بزرگ شایع ترین نوع صرع است وآن را صرع اصلی هم می نامند. بیمار در ابتدا با احساس خاصی (مثلاً : شنیدن صدایی، حس کردن بوی خاصی، دیدن نور درخشانی و... ) مواجه می شود بعد دچار سفتی و منقبض شدن تمام عضلات می گردد ، غالباً با کشیدن فریاد یا جیغ به روی زمین افتاده ودست وپاهایش دچار حرکات پرشی می شوند. ممکن است صورتش کبود شود صدای خرخر وکف از دهانش بیرون آید.در طی حمله صرع  بیمار بر اثر تکان های شدید و لرزش فک ها، ممکن است زبان خود را گاز بگیرد، سرش را به زمین بکوبد ویا دچار بی اختیاری ادرار شود. همانطورکه گفته شد حمله صرع فقط چند دقیقه طول می کشد و بعد از آن بیمار اغلب گیج بوده واحتمال دارد  نداند کجاست ویا بعد حمله به خواب برود.

 علائم صرع بزرگ :

     اختلال تنفسی و کبودی

      قفل شدن فک و دندان ها

    اسپاسم های شدید و انقباضات  عضلانی

     خروج کف از دهان

     حرکات پرشی (دست و پا زدن)

      احساس خواب آلودگی و بیهوشی

      پنهان شدن سیاهی چشم پشت پلک

       اختلالات روانی (توهم، هذیان، اختلال در حافظه،گریه کردن و...)

اقدامات و کمکهای اولیه درصرع :

   با حفظ خونسردی خود، باید این گونه بیماران را روی یک سطح نرم و به دور از هرچیزی که می تواند سبب آسیب و صدمه به وی شود قرارداد. زیر سر بیماریک جسم نرم قرار دهید تا به علت تکان های شدید دچار آسیب سر وخونریزی نشود.

  مصدوم را درمعرض هوای آزاد قرار دهید، از تجمع افراد غیر مسئول جلوگیری کرده و لباس های تنگ وی را شل کنید.

  سعی نکنید مانع از حرکات پرشی اندام ها شوید و بگذارید  با حمایت  شما  صرع روند خود را  طی کند.

  گرچه نباید چیزی را در داخل دهان فرد در حال تشنج قرار داد ولی اگر بیمار در حال تشنج، محکم زبان خود را گاز گرفته است می توان یک پارچه را چند لا کرده و بین دندان و زبان بیمار قرار داد تا از صدمه بیشتر به زبان بیمار جلوگیری شود.

  مراقب علائم حیاتی (تنفس و...) بیمار باشید .

  در صورتی که حمله تشنج بیش از 5 دقیقه به طول انجامید ویا فرد دچار حملات مکرر شد، بلافاصله با اورژانس 115 تماس گرفته و  وی را به مرکز درمانی انتقال دهید.

انواع ابزارهایی که برای باز کردن دهان قفل شده به کار میروند                                                                                                                                                                                 

 چند نکته مهم برای افراد مبتلا به صرع :