استرس
مجموعه‌ای از واکنش‌های فیزیکی، ذهنی و عاطفی است که در نتیجه‌ی تغییرات و نیازهای زندگی فرد، تجربه می‌شود. استرس مثبت می‌توانند یک انگیزش دهنده باشد حال آن که استرس منفی مسبب مشکلاتی برای بیمار خواهد شد. استرس معمولاً توسط خود شخص با اصلاح سبک زندگی و اتخاذ برنامه‌ی ورزشی و رژیم غذایی مناسب یا با درمان دارویی بهبود می‌یابد.

اضطراب
اضطراب یک حالت ترس و دلهره همراه با علایمی‌مثل خشک شدن دهان، تپش قلب، تند شدن تنفس، سردرد، اختلال خواب و تعریق می‌باشد. وقوع مجدد موقعیت‌هایی که قبلا استرس زا بوده‌اند یا طی آن‌ها به فرد آسیب رسیده است باعث اضطراب در افراد می‌شود. اضطراب مزمن در زندگی شخصی و اجتماعی بیمار اختلال ایجاد کرده و از کیفیت آن می‌کاهد. ذکر خدا، روان درمانی، ورزش و روش‌های دارویی مثل تجویز بنزودیازپین‌ها و برخی داروهای ضد‌افسردگی برای درمان اضطراب موثرند.

بی‌خوابی
مشکل در به خواب رفتن، بیدار شدن مکرر در خلال شب همراه با ناتوانی یا اشکال در به خواب رفتن مجدد، بیدار شدن خیلی زود در صبح و خوابی که باعث تجدید قوا نشود را بی‌خوابی گویند. بی‌خوابی معمولاً به دو صورت بروز پیدا می‌کند: اختلال در شروع خواب و اختلال در عمق و طول زمان خواب که داروهای آن‌ها با هم متفاوتند. خواب ناکافی و نامناسب می‌تواند زندگی شخصی و اجتماعی شخص را مختل کند. درمان بی‌خوابی به روش‌های غیر دارویی مانند مناسب نمودن بستر، مطالعه قبل از خواب، اصلاح عادات غذایی و روش‌های دارویی مانند مصرف بنزودیازپین‌ها و زولپیدم صورت می‌گیرد.

جهت نسخه پیچی باید دارای مدرک معتبر نسخه پیچی باشید.

سه عامل اصلی که باید داروها را در مقابل آنها محافظت نمود: حرارت، نور، رطوبت. داروها نباید در اطاق پر نور یا دمای بیشتر از ۲۵ درجه سانتی گراد نگهداری شوند؛ بنابراین بسیاری از داروها باید در محیطی با دمای خنک نگهداری شوند مگر داروهایی که شرایط خاص دارند. بطور کلی دمای اتاق برابر با 25 درجه سانتیگراد و دمای یخچال معادل 2 تا 8 درجه سانتیگراد در نظر گرفته می‌شود. نباید هه داروها را در یخچال نگهداری نمود و از یخ زدن آنها هم باید جلوگیری کرد. یخچال‌های دارویی باید حاوی دماسنج و رطوبت سنج بوده و دما و رطوبت یخچال‌ها مطابق دستورالعمل ثبت دما و رطوبت بصورت مرتب ثبت شوند. برخی داروها تا قبل از بازشدن باید در یخچال نگهداری شوند و بعد از باز شدن تا مدت معینی قابل نگهداری در خارج از یخچال می‌باشند. برای مثال انسولین تا ۱ ماه بعد از باز شدن خارج از یخچال قابل نگهداری است. برخی داروها تا قبل از بازشدن باید در یخچال نگهداری شوند و بعد از بازشدن باید در خارج از يخچال نگهداری شوند برای مثال اسپری بینی کلسیتونین. برخی داروها تا قبل از آماده سازی یا بازشدن در دمای اتاق نگهداری شوند و بعد از آماده سازی یا بازشدن باید در یخچال نگهداری شوند یا در صورت نگهداری در یخچال ماندگاری آنها بیشتر می‌شود. برای مثال مثال سوسپانسیون و ویال آنتی بیوتیک‌ها. البته با توجه به اختلاف در نحوه فرمولاسیون داروها ملاک اصلی‌، نحوه نگهداری درج شده در بروشور داروها می‌باشد.ظروف حاوی دارو را معمولاً به رنگ قهوه‌ای می‌ساند تا حتی المقدور از ورود نور جلوگیری شود. یخچال برفک گرفته به مراتب رطوبت بالاتری از یخچال سالم دارد.

اگر می خواهید دارای مدرک معتبر تکنسین داروخانه باشید باید دوره های آموزش تکنسین داروخانه  را بگذرانید.

کلیه فرآورده‌های دارویی و اقلام بالک مجاز به تولید، واردات، توزیع، عرضه در کشور طبق مجوزهای سازمان غذا و دارو بدین ترتیب بسته بندی شده‌اند:
تعداد واحد در بسته‌بندی به نحوی انتخاب شده که در محل داروخانه، بسته‌بندی کامل، سالم و همراه با بروشور، تحویل مصرف‌کننده گردد. هر واحد تحویلی به مصرف‌کننده در داروخانه می‌بایست حاوی شناسه رهگیری باشد و در مواردی‌که امکان بسته‌بندی تک قلمی‌وجود نداشته شناسه رهگیری روی تمامی‌واحدهای مصرف درج گردیده است. عناوین ذیل روی بسته بندی داروها درج شده: نام هر فرآورده به فارسی و انگلیسی روی بسته بندی داروها درج شده است. (درصورتیکه فرآورده با نام تجاری عرضه شده باشد درج نام ژنریک با فونت کوچکتر در ذیل نام مذکور ضروری است.) دوز دارو یا داروهای تشکیل دهنده آن شکل دارویی روی فرآورده درج شده است. تعداد هر واحد مصرف، وزن یا حجم بسته ‍بندی با توجه به شکل مصرف فرآورده به فارسی و انگلیسی چاپ شده و شکل دارویی فرآورده روی بسته‌بندی به فارسی و انگلیسی درج شده است. شناسه رهگیری UIDتعریف شده طبق دستورالعمل رهیابی ردگیری و کنترل اصالت، شماره تجاری فرآورده GTIN‌، شماره سری ساخت Batch/Lot‌، تاریخ انقضا Expiry Date بصورت متنی و بارکد دوبعدی روی قسمتی از بسته‌بندی درج یا الصاق شده است.

کیفیت بسته‌بندی: جنس بسته‌بندی بنحوی انتخاب می‌شود که کیفیت فرآورده را در طول عمر قفسه‌ای و داروخانه، تحت تاثیر قرار ندهد.

اگر علاقه دارید تکنسین داروخانه شوید باید دوره های مربوطه را بگذرانید.

قابل توجه متقاضیان محترم به مناسیت ایام مبارک دهه فجر

مرکزآموزش انجمن پرستاری ایران برای ثبت نام کنندگان در این تاریخ تخفیف ویژه اعمال می نماید(باظرفیت محدود)

روکش میکرو‌کوت
ایجاد انواع روکش‌های روده‌ای و پیوسته‌رهش روی گرانول‌ها (روکش روی گرانول‌ها قبل از پرس قرص) را میکروکوت گویند. بدین ترتیب امکان ایجاد ویژگی روکش روده‌ای و پیوسته‌رهش در کپسول‌ها هم ممکن خواهد شد (پر کردن کپسول‌های سخت از گرانول‌های میکروکوت شده).
قابلیت نصف کردن قرص‌ها
پاسخ به این سوال بسیار پرکاربرد که آیا قرصی را می‌توان نصف کرد یا نه با دو نکته صورت می‌گیرد. اولاً شکستن قرص‌های دارای روکش قندی و فیلم (لایه نازک) منجر به احساس طعم تلخ یا تحریک موضعی مخاط می‌شود. ثانیاً شکستن قرص‌های دارای روکش روده ای و پیوسته رهش، باعث از دست رفتن قابلیت روکش آنها می‌شود (مگر اینکه میکروکوت باشند). با دانستن این نکات می‌توان در هر مورد بهترین پاسخ را داد. به قرص‌هایی که بتوان آنها را نصف کرد قرص خط‌دار گویند.

محلول خوراکی
محلول‌های خوراکی از ترکیب دارو و حلال (معمولاً آب) بدست می‌آیند. در این شکل دارویی اگر دارو ذاتاً تلخ باشد طعم بد دارو کاملاً حس میشود. محلول‌ها معمولاً شفاف و رقیق هستند.

شربت
شربت‌ها فرآوردههایی مایع شامل آب، شیرین کننده و دارو هستند. مزه نامطبوع دارو به علت وجود شیرین کننده تاحدی پوشیده می‌شود. محلول‌ها معمولاً شفاف و غلیظ هستند.

الگزیر
در الگزیرها علاوه بر آب، شیرین کننده و دارو، الکل هم وجود دارد. وجود الکل سبب حل شدن داروهایی میشود که در آب نامحلول یا کم محلول هستند. به علت وجود الکل، الگزیرها باید در ظروف کاملاً بسته و دور از حرارت نگهداری شوند. الگزیرها معمولاً شفاف و غلیظ هستند.

سوسپانسیون خوراکی
سوسپانسیون شامل پراکنده شدن پودر یا گرانول دارو در آب است که گاهی به صورت آماده بسته بندی می‌شود و گاهی در هنگام مصرف توسط بیمار تهیه می‌گردد. داروهایی که در آب ناپایدار هستند را میتوان به این شکل تهیه کرد و سپس در هنگام مصرف به صورت محلول درآورد. معمولاً قسمت بالای ظروف حاوی سوسپانسیون‌ها دارای فضای خالی زیادیست تا تکان دادن و هم زدن آن‌ها راحت صورت گیرد. سوسپانسیون‌ها با هم زدن پراکنده و در حالت سکون، ته نشین می‌شوند.

جهت نسخه خوانی باید دارای مدرک معتبر نسخه خوانی باشید.

پودر، گرانول، قرص، کپسول و پرل مهمترین اشکال دارویی خوراکی جامد و محلول، شربت، الگزیر و سوسپانسیون مهمترین اشکال دارویی خوراکی مایع هستند.

پودر و گرانول
گرانول داروها از بهم چسبیدن ذرات پودر آنها به وجود میآید. حل کردن پودر داروها در آب بسیار سخت است ولی می‌توان گرانول آنها را به راحتی حل نمود. همچنین ساخت گرانول از پودر داروها باعث افزایش پایداری می‌گردد. در این شکل دارویی اگر دارو ذاتاً تلخ باشد طعم بد دارو کاملاً حس میشود.

کپسول
جنس پوسته‌ی کپسول‌ها از ژلاتین است که در محیط معده حل شده و بدون اینکه جذب خون شود دفع می‌گردد و بی اثر است. معمولاً در مقایسه با قرص ماده موثره بیشتری را در کپسول می‌توان وارد نمود. کپسولها به دو نوع سخت و نرم تقسیم میشوند. کپسولهای نرم با محلول حاوی دارو و کپسول‌های سخت با پودر یا گرانول دارو پر می‌شوند. به کپسول‌های نرمی‌که کشیده نبوده و بصورت کروی باشند "پرل" می‌گویند. پرل‌ها هم بصورت خوراکی و هم بصورت زیرزبانی ساخته می‌شوند.

جهت نسخه پیجی باید دوره های آموزش نسخه پیچی را طی کنید.

هر دارو می‌تواند تا 6 نوع نام داشته باشد که هر کدام از آن‌ها مفهوم خاصی دارند. دقت کنید که 6 نوع، شاید از هر نوع چند تا. کدام نام در نسخه نوشته می‌شود؟؟ بنابر اهداف درمانی، ذهنیت و سلیقه تجویز کننده ممکن است از هر یک از اسامی‌ژنریک، تجاری یا اختصاری در نوشتن نسخه استفاده شود.
نام شیمیایی یا علمی: نشان دهنده‌ی ساختار مولکول دارو است. نام شیمیایی یک دارو در واقع جنبه انتخابی ندارد، بلکه بر اساس قوانین و مقرررات مربوط به نامگذاری شیمیایی، با توجه به ساختار مولکولی آن از پبش مشخص است. به عبارت دیگر می‌توان گفت که نام شیمیایی یک دارو در واقع ارائه دهنده تصویری واضح از مولکول داروست و یک شیمیدان ورزیده می‌تواند با استفاده از آن، ساختار مولکولی دارو را ترسیم کند. اغلب داروها مولکولهای بزرگ و پیچیده‌ای هستند که نام شیمیایی آنها چندین خط را اشغال می‌کند. برای مثال نام شیمیایی سالبوتامول: آلفا1- 1و1دی متیل اتیل آمینو متیل- 4- هیدروکسی- 1و3 بنزن دی متانول، می‌باشد.
نام رمز یا شناسه: وقتی دارویی کشف می‌شود تا زمانی که مراحل آزمایشگاهی و قانونی آن طی شده و اثر بخشی دارو کاملاً اثبات شود، با اسم رمز معرفی می‌گردد، مثلاً DB01001.

نام عمومی‌(Generic) : اسم بین المللی یک داروست که در تمام دنیا، دارو به آن نام شناخته می‌شود، مثل سالبوتامول. تقریباً همه‌ی داروها فقط یک نام ژنریک دارند ولی برخی هم دو اسم ژنریک دارند. مثلاً سالبوتامول و آلبوترول هر دو نام‌های ژنریک یک دارو هستند. فهرست برخی داروهایی که چند نام ژنریک دارند به شرح ذیل است:

Acetaminophen = Paracetamol
Ascorbic acid = Vitamin C
Biotin = Vitamin H = Vitamin B7
Charcoal = Activated carbon
Cholecalciferol = Vitamin D3
Cromolyn sodium = cromoglicate
Cyanocobalamin = Methylcobalamin = Vitamin B12
Dihydroergotoxine = Codergocrine
Glibenclamide = Glyburide
Insulin NPH = Insulin isophane
Niacin = Nicotinic acid = Vitamin B3 = Niacinamide
Pantothenic acid = Vitamin B5
Phytomenadione = Vitamin K1
polymyxin E = Colistimethat
Pyridoxine = Vitamin B6
Retinol = Vitamin A1
Riboflavin = Vitamin B2
Salbutamol = Albuterol
Thiamine = Vitamin B1

علامت اختصاری: گاهی اوقات تجویزکنندگان دارو برای تسهیل در نوشتن نسخه از اسامی‌اختصاری نام‌های ژنریک یا تجاری استفاده می‌کنند، ولی همه داروها اسم اختصاری ندارند. فهرست برخی ازعلائم اختصاری داروها به شرح زیر است:

Dextrose = D/W Oral Rehydration Solution = ORS
Dextrose saline = D/S AcetylCysteine = NAC
Isoniazid = INH Aluminum Magnesium = AlMg
Levothyroxine = T4 Menotropins = HMG
Liothyronine = T3 Chorionic Gonadotrophin = HCG
Normal saline = N/S Aspirin = ASA
Phenytoin = PHT Poly Ethylene Glycol = PEG
Propylthiouracil = PTU Magnesium hydroxide = MOM

نام عامیانه: در بعضی فرهنگ‌ها، مردم بصورت عامسانه به برخی داروها اسامی‌را اطلاق می‌کنند. مثلاً در ایران به قرص رانیتیدین بصورت عامیانه "قرص معده" می‌گویند، ولی همه داروها اسم عامیانه ندارند.
نام تجاری (Brand= Trade name): اسمی‌که هر کارخانه به طور مختص برای محصول خود انتخاب و آنرا با یکی از دو نمادی که در زیر آمده مشخص می‌نماید. البته کارخانه موظف است نام ژنریک را حتما روی بسته بندی دارو ذکر کند. برای مثال برخی نام‌های تجاری سالبوتامول عبارتند از : Ventolin، Ventalex، Asthalin. همه داروها اسم تجاری دارند ولی شاید فقط یک یا دو مورد آنها معروف باشند یا هیچ کدام معروف نباشند و در نسخه هم نوشته نشوند.

انتخاب نامی‌که در سطح بازار با پذیرش عموم مواجه شود، به مفهوم موفقیتهای تجاری آتی برای کارخانه سازنده دارو خواهد بود. از این رو شرکتهای دارویی، توجهی خاص به این مساله مبذول می‌کنند. انتخاب نام تجاری، روندی طولانی و پرهزینه است که نیازمند دانش فنی و مهارت است. قبل از نامگذاری یک دارو بررسیهای مختلفی روی زمینه‌های فرهنگی جامعه هدف آن انجام می‌گیرد. با این حال انتخاب نام تجاری در واقع امری سلیقه‌ای محسوب می‌شود و بسیاری از شرکتهای داروسازی مایل به استفاده از اسامی‌کوتاه می‌باشند.

جهت نسخه خوانی باید دارای مدرک معتبر نسخه خوانی باشید.

زبان داروشناسی، انگلیسی نیست.

هرچند اسامی‌داروها و نسخه‌ها با حروف انگلیسی نوشته می‌شوند ولی اسم اکثر داروها در زبان انگلیسی معنای خاصی ندارد. در واقع اسامی‌داروها لغات انگلیسی نیستند فقط با حروف انگلیسی نوشته می‌شوند برای مثال به لغت "میز" در فارسی دقت کنید. برای آن معنایی وجود ندارد اما می‌توان آن را شرح داد و توصیف کرد. یعنی می‌توانیم بگوییم میز وسیله ای است که چهار پایه دارد و یک سطح صاف و می‌توان روی سطح صاف آن کارهای اداری انجام داد. در خصوص داروها هم همینگونه است یعنی وقتی واژه آموکسی‌سیلین را به کار میبریم این لغت در زبان انگلیسی معنای ندارند بلکه فقط میتوان ویژگی‌های دارو را توضیح داد. مثلاً گفت که این دارو برای درمان عفونت‌های باکتریایی به کار می‌رود و یا چه عوارضی دارد. لذا نتیجه میگیریم اسامی‌داروها فقط با حروف انگلیسی نوشته می‌شوند ولی کلمات انگلیسی نیستند. سوالی که ایجاد میشود این است که پس از چه زبانی هستند؟؟ اما خالی از لطف نیست اما اگر چند کلمه مهم انگلیسی در کار داروخانه را بشناسیم.

اصل داروهای ترکیبی
برخی قرص‌ها، کپسول‌ها یا سایر اشکال دارویی ترکیب دو یا چند دارو هستند. ویژگی‌های یک داروی ترکیبی جمع ویژگی‌های اجزای آن است. داروهای ترکیبی را معولاً از روی اسم آنها می‌توان شناخت. برخی از نشانه‌ها عبارتند از:

•  نام دو دارو با هم: Aluminum Magnesium
•  تک حرف بزرگ آخر نام دارو: Clidinum C
•  عبارت Compound: Diphenhydramine Compound
•  عبارت Co: Co-Amoxiclave
•  عبارت Plus: Zinc Plus

همراهی یون‌ها با داروها (نمک داروها)

برخی از داروها برای عبور از غشا و جذب نیاز دارند بصورت باردار یونی باشند، برخی دیگر را فقط بصورت باردار یونی می‌توان تولید کرد. واضح است وقتی دارویی بصورت یونی باشد باید مولکول با بار مخالف آن هم کنارش باشد تا پایداری مولکولی بوجود آید. (نمک دارو). یون همراه دارو را معمولاً روی بسته بندی دارو می‌نویسند. یادگیری نام دو دسته‌یون باردار همراه داروها برای تکنسین داروخانه اهمیت دارد. 1) یون داروهایی که معروف شده‌اند و ممکن است در نسخه نوشته شوند، مثل لووتیروکسین سدیم، دیکلوفناک سدیم، لیتیوم کربنات و ..... 2) یون داروهایی که با تغییر یون شکل و ویژگی‌های دارو تغییر می‌کند، مثل فروس سولفات، فروس فومارات، فروس بیس گلیسین سولفات‌، پنی‌سیلین جی پتاسیم، پنی‌سیلین جی پروکائین و ......

داروها از جنبه‌های مختلفی تقسیم بندی می‌شوند و هر نوع تقسیم بندی کاربرد خاص خود را دارد.

•  از منظر نسخه خوانی: سیستم : دسته
•  از منظر منشا: معدنی، نوترکیب، قارچی، گیاهی، حیوانی، انسانی، نیمه صناعی، تمام صناعی
•  از منظر مجوز فروش: نسخه‌ای، بدون نسخه، فروش عمومی
•  از منظر بررسی آزمایشگاهی: ماده موثره، پلاسبو (دارونما)
•  از منظر مصرف در بارداری: A, B, C, D, X
• از منظر فارماکولوژیک (تجویز)

انواع دارو از نظر نسخه خوانی

شناخت دسته بندی داروها برای یک تکنسین دارویی امری ضروری است چرا که به خواندن نسخه کمک می‌کند. از این منظر داروها بدین صورت تقسیم بندی می‌شوند:

•  داروهای سیستم مغز، اعصاب و روان (آرام بخش و خواب آور، ضد افسردگی، ضد جنون، ضد صرع، ضد پارکینسون، ضد آلزایمر، ضد میگرن، ضد بیش فعالی)
•  آنتی بیوتیک‌ها (ضد باکتری، ضد ویروس، ضد قارچ، ضد انگل)
•  داروهای سیستم قلب، عروق و خون (موثر بر قلب، ضد فشار خون، ضد چربی خون، قند خون، انعقاد خون، ضد آنمی، ضد اختلالات عروقی)
•  داروهای سیستم تنفس (ضدآسم وتنگی نفس،آنتی هیستامین‌ها، ضد احتقان بینی، ضد سرفه، ضدسرماخوردگی)
•  داروهای سیستم گوارش (مهارکننده اسید معده، محافظ مخاط، ضد اسپاسم گوارش، ضد تهوع و استفراغ، ملین و مسهل، ضد اسهال، ضد التهاب گوارش، آنزیم‌های گوارش، ضد نفخ)
•  داروهای سیستم هورمونی (غدد‌ هیپوفیز و هیپوتالاموس، غده تیروئید، غدد جنسی، پیشگیری از بارداری)
•  داروهای ضد درد و التهاب (کورتون، مسکن، استامینوفن و ترکیبات آن، مخدر)
•  داروهای سیستم ادراری تناسلی (ضد ناتوانی جنسی، ضد تکرر ادرار، ضد‌هایپرپلازی پروستات، ضد انقباض رحم، منقبض کننده رحم)
• داروهای سیستم استخوانی، عضلات و مفاصل (ضد پوکی استخوان، ضد اسپاسم عضلات، ضد نقرس، غضروف و مفاصل)

دارو ماده‌ایست که برای پیشگیری، تشخیص و یا درمان یک بیماری مصرف می‌شود. حتماً اثر درمانی دارد و شاید هم اثر مضر داشته باشد. اگر مقدار آن را از حد معینی کمتر کنیم بی اثر خواهد شد اگر مقدار آن از حد معینی بیشتر شود اثرات سمی‌خواهد داشت.

تعاریف مربوط به دوز
دوز (Dose) : مقدار معینی از یک دارو را دوز آن دارو گویند. مثلاً دوز داروی آموکسی سیلین 500 میلی گرمی، 500 میلی گرم است.
حداقل دوز موثر: کمترین مقداری از دارو که بتواند اثر دارویی خود را نشان دهد.
حداکثر دوز ایمن: مقداری از دارو که بیشتر از آن مسمومیت رخ خواهد داد.
دوز کشنده: مقداری از دارو که باعث مرگ می‌گردد.

واحدهای اندازه گیری دوز داروها
گرم(g) : گاهی برای یک اعلام دوز داروهای دارای مقادیر زیاد از واحد گرم استفاده می‌شود. هر یک گرم برابر با یک هزارم کیلوگرم است.
میلی‌گرم(mg) : پرکاربردترین واحد اندازه‌گیری دوز داروها است. معمولاً برای اندازه‌گیری و اعلام دوز قرص‌ها و کپسول‌ها از میلی‌گرم استفاده می‌شود. هر یک میلی‌گرم، یک هزارم گرم است.
میکروگرم(mcg) : برای اعلام دوز داروهای دارای مقادیر اندک از واحد میکروگرم استفاده می‌شود. هر یک میکروگرم یک هزارم میلی گرم است.
واحد بین‌المللی (IU) : معیار اندازه‌گیری مقدار داروهاست و معمولاً داروهای قدیمی‌تر با این واحد سنجیده می‌شوند. این واحد هم برای سنجش جرم بکار می‌رود و هم حجم. مقدار این واحد برای داروهای مختلف متفاوت است برای مثال هر هزار و ششصد واحد بین‌المللی پنی‌سیلین جی برابر با یک میلی گرم است. از جمله داروهایی که با این واحد سنجیده می‌شوند می‌توان به پنی سیلین‌ها، انسولین‌ها، انوکساپارین و هپارین اشاره نمود.

جهت یادگیری موارد بالا باید آموزش تکنسین داروخانه را طی کرده و دارای مدرک معتبر تکنسین داروخانه باشید.