داروخانه به عنوان یک سازمان

داروخانه از یک سو به عنوان موسسه‌ای که روزانه با دهها یا صدها ارباب رجوع سرکار دارد و از سوی دیگر به عنوان یک بنگاه اقتصادی با چرخش مالی نسبتاً بالا مصداق بارزی از یک سازمان است. اگر نگاه سازمانی در داروخانه وجود نداشته باشد قطعاً بازده کافی از کار حاصل نخواهد شد و حتی ممکن است با بروز اشتباهاتی، موجب ضرر و زیان (گاهی جبران ناپذیر) گردد.

ویژگی‌های یک سازمان سالم

•  کیفیت مطلوب کالا یا خدمات
•  عدم هدر رفت منابع و زمان
•  روابط خوب و محترمانه بین افراد
•  کارمندان دارای روحیه، انگیزه و تعهد بالا(در داروخانه مثلا تکنسین داروخانه)
•  ظاهر منظم، آراسته و تمیز محیط کار

نظام آراستگی سازمان 5S

به منظور نیل به اهداف یک سازمان موفق درخصوص وجود ظاهر منظم، آراسته و تمیز در محیط کار و کاهش اتلاف منابع و زمان، مجموعه ای از توصیه‌ها و روش‌ها وجود دارد که تحت عنوان 5S شناخته می‌شوند.
تفكيك و ترتیب(sort) : تفکیک اشیاء بر اساس کاربرد یا میزان استفاده‌یا ضروري و غيرضروري بودن و درصورت لزوم حذف برخی از آنها. مثلاً تفکیک دارو بر اساس اصول علمی‌و فارماکولوژی.

تثبیت(Straighten, Stabilize) : نظم و چیدمان اشیاء به نحوی که اولویت آنها در میزان مصرف یا ضروری بودن و دردسترس بودن رعایت شود. مثلاً چیدمان دارو بر اساس اصول علمی‌و قاعده FIFO.
تنظیف(Shine, Sweep) : خروج اشياء زائد، زباله و مواد خارجي در جهت دستيابي به پاكيزگي در محل كار.
استانداردسازي(standardiz) : تبدیل موارد فوق به اصول قطعی و حتمی‌و ابلاغ و مکتوب کردن آنها، قانون گذاری و تبدیل کردن سه مورد قبلی به عادت.
نگهداری و مراقبت(Sustain) : اطمینان از انجام استانداردها توسط همه افراد و نظارت بر نحوه اجرای آنها.

حق فنی داروخانه ‌یا تعرفه خدمات دارویی

تعرفه خدمات دارویی داروخانه طبق قوانین مصوب، بابت ارائه‌ی خدمات زیر، که همگی توسط مسئول فنی و با رعایت قانون و مقررات جاری و ضوابط علمی‌و حرفه ای انجام می‌شوند، اخذ می‌گردد:

•  حضور فعال مسئول فنی و تکنسین داروخانه  در داروخانه
•  کنترل نسخ و ارائه‌ی داروهای تجویز شده با قید دستورات دارویی طبق ضوابط علمی
• کنترل نسخ و تطبیق داروهای تجویز شده با سن و جنس بیمار
• مشاوره با بیمار در حین ارائه‌ی نسخه از قبیل بررسی صحت دوزاژ تجویزی، عوارض جانبی داروها، تداخلات دارویی و در صورت لزوم بیماری زمینه‌ای، بارداری و شیردهی
• عرضه‌ی داروهای بدون نسخه طبق فهرست اعلام شده و راهنمایی جهت مصرف آن‌ها
•  رعایت ضوابط مربوط به بسته بندی مجدد داروهای تجویز شده با ارائه‌ی توضیحات لازم، برچسب زنی مناسب و تحویل بهداشتی آن‌ها
•  بررسی ابهام داروهای تجویز شده در نسخه و در صورت لزوم جایگزینی پس از مشاوره با پزشک معالج
•  نظارت بر شرایط نگهداری داروها، تاریخ مصرف و نحوه‌ی عرضه‌ی آن‌ها
•  بررسی اشکالات مشاهده شده در داروها و گزارش به مراجع زیربط

نهاد مسئول نظارت برعملکرد داروخانه

سیاست‌های کلان دارو و داروخانه در سطح ملی توسط سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می‌شود. بازوی اجرایی این سازمان در هر شهر و استان معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی آن شهر یا استان خواهد بود. استان تهران به علت وسعت سه معاونت غذا و دارو دارد (دانشگاه‍های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی و ایران).

داروسازی است که با داشتن برگ تشخیص صلاحیت مسئول فنی صادره از سوی اداره کل نظارت بر امور دارو و مواد مخدر و پروانه مسئولیت فنی صادره از سوی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مربوطه، به وظایف قانونی خود در داروخانه عمل نموده و مسئولیت امور فنی آن را بر عهده دارد.
از جمله وظایف مسئول فنی داروخانه می‌توان به این موارد اشاره نمود:

•  حضور فعال در داروخانه در ساعات تعيين شده طبق پروانه مسئول فني
• كنترل نسخ و ارائه داروهاي تجويز شده طبق ضوابط و امضاء و ممهور نمودن آنها
• عرضه داروهاي بدون نسخه مطابق فهرست و ضوابط اعلام شده از سوي وزارت و ارائه راهنمائي داروئي جهت استفاده از آنها
•  رعايت ضوابط مربوط به بسته بندي مجدد داروهاي تجويز شده با ارائه توضيحات لازم و تحويل بهداشتي آنها
•  بررسي موارد ابهام و درصورت لزوم جايگزيني اقلام در نسخ تجويزي، پس از مشاوره با پزشك معالج
•  اعمال نظارت بر شرايط نگهداري داروها، شكل ظاهري، كيفيت فيزيكي و تاريخ مصرف و نحوه تدارك و عرضه داروها و اعلام اشكالات مشاهده شده در داروها برابر الگوي تعيين شده از طرف اداره كل.
•  ساخت و ارائه داروهاي تركيبي طبق ضوابط با توجه به اصول علمي و فني به نحوي كه مانع ساير وظايف قانوني وي نگردد.
•  جلوگيري از دخالت افراد غير مجاز در امور فني داروخانه
•  استفاده از روپوش سفيد با نصب پلاك مشخصات
•  همكاري با بازرس يا بازرسين دانشگاه يا وزارت
•  تكميل فرم ارزيابي فعاليت داروخانه طبق ضوابط و نگهداري در داروخانه جهت ارائه به بازرسين دانشگاه
•  تكميل و ارسال پرسشنامه‌ها براي امور اطلاع رساني و تحقيقاتي در ارتباط با برنامه تنظيم شده توسط وزارت بهداشت
•  نظارت بر اجرای Recall و انعکاس موارد جهت جمع آوری و عودت داروها طبق ضوابط

•  تلاش در جهت ارتقاء کیفیت ارائه خدمات به نحوی‌که روند بهبود در ارزشیابی سالانه داروخانه توسط دانشگاه ملموس باشد.

قائم مقام مسئول فنی داروخانه

مسئول فني مي تواند در غياب خود داروساز ديگري را به عنوان قائم مقام با تعيين ساعات و ايام حداكثر به مدت سه ماه در يكسال به دانشگاه محل معرفي نمايد. درصورتيكه مدت غيبت بيش از سه ماه به طول بيانجامد، تمديد مدت با معرفي قائم مقام جديد براي حداكثر سه ماه ديگر و موافقت دانشگاه بلامانع خواهد بود. درصورت تداوم غيبت پس از گذشت شش ماه معرفي مسئول فني واجد شرايط توسط مؤسس داروخانه به دانشگاه جهت صدور پروانه مسئوليت فني الزامي است. موارد فوري كه مسئول فني فرصت معرفي داروساز جانشين را به دانشگاه به عنوان قائم مقام ندارد، داروساز مسئول فني مي تواند حداكثر براي مدت سه روز يكي از داروسازان فارغ التحصيل را جانشين خود نمايد. درهرصورت موضوع بايستي در اسرع وقت به اطلاع دانشگاه برسد. استفاده از اين تبصره در هر سال نبايد در مجموع بيش از سي روز باشد.

جهت فعالیت به عنوان تکنسین داروخانه باید دوره های آموزشی لازم را طی کنید.

فعالیت در هر مجموعه ای مستلزم شناخت و رعایت قوانین و مقررات حاکم بر آن است. داروخانه به عنوان یک پایگاه درمانی که مستقیماً با سلامت جامعه مرتبط می‌باشد دارای مقرراتی است که رعایت آن‌ها ارتقای کیفیت خدمت رسانی و تضمین سلامت جامعه را در‌برخواهد داشت. قانون مربوط به مقررات پزشکی و دارویی، مواد خوردنی و آشامیدنی و اصلاحیه‌های بعدی آن، تعاریف زیر را از داروخانه، مسئول فنی و موسس ارائه کرده است.

تعریف داروخانه

داروخانه موسسه‌ای پزشکی است که با اخذ پروانه مخصوص از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاسیس شده و با داشتن مسئول فنی واجد شرایط به ارائه‌ی خدمات دارویی و عرضه‌ی دارو، شیر خشک و مکمل‌های غذایی رژیمی، غذاهای کمکی شیرخواران، لوازم مصرفی پزشکی و فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی مجاز مبادرت می‌نماید.

شرايط فنی داروخانه

فضای داروخانه باید به فضای مشاوره دارویی، مکان تهیه داروهای ساختنی، میز نسخه پیچی و مکان استقرار بیمار و قفسه کتب رفرنس تقسیم گردد. داروخانه موظف است اُتوماسیون کامل جهت ارائه اطلاعات درخواستی کلیه خدمات دارویی به معاونت غذا و دارو داشته باشد. رنگ روپوش تکنسین داروخانه باید به رنگ سفید با نصب اِتیکت بر روی سینه و متمایز از رنگ پرسنل داروخانه باشد. محل استقرار داروساز به صورت تابلویی با متن "مسئول فنی و مشاوره دارویی" مشخص گردد. چیدمان قفسه‌های دارویی بهتر است به صورت خواص درمانی دارو و ترجیحاً بسته بندی‌های هم شکل در جاهای مختلف متفاوت باشد. محل ساخت داروهای ترکیبی در فضایی مُجزا و با تجهیزات کامل مورد نیاز باشد. انبار داروخانه قفسه بندی مناسب داشته و مُجهز به دماسنج و رطوبت سنج و یخچال داروخانه دارای سامانه ثبت رایانه‌ای دما باشد.

شرایط تاسیس داروخانه

با در نظر گرفتن حد نصاب جمعيت هر شهر، هر شخص واجدالشرايط مي تواند درصورت كسب حد نصاب امتياز بشرح زير و تأييد صلاحيت از سوي كميسيون امور داروخانه‌ها طبق ضوابط اقدام به تأسيس داروخانه نمايد:

براي شهر تهران 2.850 امتياز
براي شهرهاي با جمعیت 1.000.000 نفر و بيشتر 2.800 امتياز
براي شهرهاي با جمعيت 500 هزار الي يک ميليون نفر 2.700 امتياز
براي شهرهاي با جمعيت 300 الي 500 هزار نفر 2.600 امتياز
براي شهرهاي با جمعيت 100 الي 300 هزار نفر 2.400 امتياز
براي شهرهاي با جمعيت 50 الي 100 هزار نفر 2.200 امتياز
براي شهرهاي با جمعيت کمتر از 50 هزار نفر 2.000 امتياز

محاسبه امتياز مدرك تحصيلي متقاضیان تاسیس داروخانه:
مدرك ديپلم 500 امتياز
مدرك دانشگاهي در رشته‌هاي غير علوم پزشكي 600 امتياز
مدرك كارداني و كارشناسي در رشته‌هاي علوم پزشكي 800 امتياز
مدرك كارشناسي ارشد و بالاتر در رشته‌هاي علوم پزشكي 1.000 امتياز
مدرك كارشناسي داروسازي 1.600 امتياز
مدرك كارشناسي ارشد داروسازي 1.750 امتياز
مدرك دكتراي عمومي داروسازي 2.000 امتياز
مدرك دكتراي تخصصي PhD(با پايه داروسازي) 2200 امتیاز

سابقه داروساز بودن، سابقه فعالیت در عرصه داروسازی، بومی‌بودن و ایثارگری نیز هرکدام امتیاز مخصوص به خود را دارند.

برای اینکه‌یک بیمار با دارو، درمان شود، سه مرحله باید به درستی طی شود.

تشخیص صحیح: تشخیص بیماری برعهده پزشک است. در واقع زنجیره اول دارو درمانی، تشخیص صحیح بیماری است که پزشک براساس علایم و نشانه‌ها و گاهی با کمک پاراکلینیک (آزمایشگاه، تصویربرداری و ....) این کار را انجام می‌دهد. سوال اینجاست که افرادی که اقدام به خوددرمانی بیماری‌ها می‌کنند اصولاً چگونه بیماریشان را تشخیص می‌دهند؟ شاید مهمترین دلیل برای اشتباه بودن خوددرمانی همین باشد. وقتی شخصی غیرمتخصص با سردرد روبرو می‌شود چگونه بین انواع سردرد (میگرن، کلاستر، تنش و .....) افتراق قائل می‌شود؟ امکان ندارد درمان صحیحی صورت بگیرد بدون آنکه تشخیص صحیح وجود داشته باشد.
تجویز منطقی: پس از آنکه تشخیص صحیح بیماری صورت گرفت، براساس آن تشخیص باید تجویز صحیح صورت گیرد. درصورتیکه بهترین تشخیص هم صورت بگیرد تا تجویز درستی برای آن انجام نشود عملاً درمانی صورت نگرفته است. پزشک و داروساز و تکنسین داروخانه  برای تجویز منطقی دارو آموزش دیده‌اند. در مثال قبلی مثلاً تشخیص داده شد که سردرد بیمار ناشی از میگرن است. حال انتخاب داروی مناسب برای بیمار از بین همه داروهایی که برای پیشگیری از حمله میگرن استفاده می‌شوند (پیزوتیفن، آمی‌تریتپیلین، نوتریپتیلین، پروپرانولول، وراپامیل، کلونیدین، والپروآت سدیم، گاباپنتین و ....) و داروهایی که برای تسکین حمله میگرن استفاده می‌شوند (ارگوتامین سی، سوماتریپتان، ریزاتریپتان، زولمی‌تریپتان، مسکن‌ها، مخدرها و .....) تجویز نام دارد. بدیهی است که همه داروها برای همه افراد قابل مصرف نیست. انواع منع و احتیاط مصرف، تداخلات دارویی و.... مانع از این می‌شوند که همه داروها را بتوان برای همه بیماران تجویز نمود. در واقع پروسه تصمیم گیری برای ایمکه کدام دارو را کدام بیمار مصرف کند، تجویز منطقی گوییم.
مصرف صحیح: داروساز داروخانه مسئول آن است که هر بیمار، دارویی که برایش تجویز شده را درست مصرف کند. در همان مثال، ارگوتامین یا سایر تسکین دهنده‌ها را باید هنگام اورا (پیش آگهی) حمله میگرن مصرف نمود یا آمی‌تریپتیلین را باید شب‌ها مصرف نمود و پس از آن از رانندگی و کار با وسایلی که نیاز به هوشیاری کامل دارند (مثل دستگاه برش، دستگاه پرس و ....) خودداری نمود. این موارد را مصرف صحیح دارو می‌نامند.  در یک نگاه منطقی به این نتیجه می‌رسیم که هر سه این مراحل باهم ارزشمند هستند و اگر هرکدام را حذف کنیم عملاً درمان صحیح و کاملی با دارو نخواهیم داشت و چه بسا مشکلاتی را هم درپی داشته باشد.

نقش تکنسین دارویی در زنجیره دارو درمانی

تکنسین دارویی به عنوان دستیار داروساز در چرخه درمان مسئول این است که تحت نظر داروساز اطمینان حاصل کند که اولاً داروی درست تحویل بیمار می‌شود و ثانیاً بیمار آن دارو را درست مصرف می‌کند. لذا نقش تکنسین دارویی در داروخانه نه تشخیص بیماری نه تجویز دارو بلکه کمک به داروساز برای تحویل داروی درست به بیمار و مصرف صحیح آن خواهد بود.

•  تشخیص صحیح بیماری: پزشک + پاراکلینیک
•  تجویز منطقی دارو: پزشک + داروساز
•  مصرف صحیح داروی صحیح: داروساز + تکنسین دارویی

اطلاعات دارویی لازم برای تکنسین دارویی

تکنسین دارویی داروخانه برای انجام وظایف اصلی خود یعنی خواندن نسخه و ارائه داروی صحیح لازم است از هر دارو چند نکته را بداند. براساس دلایل منطقی ذکر شده در زنجیره دارو درمانی مشخص شد که تکنسین دارویی نیازی به دانستن نحوه تشخیص بیماری، نحوه تجویز دارو، عوارض جانبی، تداخلات دارویی، منع و احتیاط مصرف داروها و .... ندارد. بلکه باید با دانستن نام ژنریک، نام تجاری، اشکال دارویی و کاربردهای درمانی داروها، اقدام به نسخه پیچی صحیح و ارائه داروی درست به بیمار کند. البته دانستن توصیه‌ها و نکات مصرف هر دارو هم ممکن است بتواند به نقش آفرینی بهتر تکنسین دارویی کمک کند.

جایگاه شغل و شرح وظایف تکنسین دارویی

نسخه پیچ، دارویار، دستیار داروساز، تکنسین داروخانه ، پراتیک یا کارمند داروخانه، شخصی است که تحت نظارت مستقیم یک دکتر داروساز اقدام به نسخه پیچی در داروخانه می‌کند. برخی از آنها به صورت تجربی و برخی با گذراندن دوره‌های آموزشی وارد این شغل می‌شوند.
از جمله وظایف تکنسین‌های دارویی می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• خواندن نسخه و جمع آوری اقلام دارویی تجویز شده
•  حضو فعال و مستمر در محل کار براساس برنامه ابلاغی
•  قیمت زنی دستی یا ثبت الکترونیکی نسخه
• حفظ نظافت و نظم چیدمان اصولی و علمی‌داروها
•  کنترل تاریخ انقضای داروهای قفسه تحت مسئولیت
•  ثبت موجودی و کمبود داروها
•  برقراری ارتباط محترمانه و موثر با بیمار و مراجعین
•  استفاده از روپوش با نصب پلاك مشخصات

روش مطالعه پیشنهادی 

افراد مختلف برای درس خواندن روش مطالعه منحصر به خود دارند، ولی با توجه به تفاوت‌های ساختاری علم داروشناسی با سایر علوم پیشنهاد می‌شود فراگیران پس از مطالعه درس از روی کتاب، نسبت به تهیه و تکمیل دفترچه دوره تکنسین داروخانه (نسخه خوانی) اقدام کنند. این دفترچه هم بصورت آماده و چاپی قابل ارائه خواهد بود هم فراگیران می‌توانند با دست خط خود و به روش صحیح نسبت به تکمیل آن اقدام نمایند.

راهنمای کلی درس خواندن

• بدون برنامه‌ریزی معمولا فرصتی برای درس خواندن پیدا نخواهید کرد.
•  بعد از خواندن بخش مورد نظر، فردی را جلوی خود تصور کنید که قرار است به او درس بدهید و با خود شروع به گفتن همان مطالب با صدای بلند کنید. با انجام این کار خودتان مطالب را تکرار کرده و هم زمان آنها را می‌شنوید که این عمل باعث مسلط شدن شما روی مطلب مورد نظر و یاد آوری هر چه بهتر آن می‌شود.
•  برای حفظ کردن، موضوع و مطلب مورد نظر را چند بار برای خود روی کاغذ بنویسید این کار در حفظ کردن مطالب کمک خواهد کرد.
•  زمانی که مغز در شرایط آرام قرار گرفته و خالی از افکار باشد مطالب را به خوبی دریافت خواهد کرد. در زمان‌هایی که خسته‌یا عصبانی هستید درس نخوانید. یکی از مهمترین پیش شرط‌های درس خواندن این است که ذهن شما در حالت آرامش باشد.
• در دوره‌های زمانی کوتاه درس بخوانید. درس خواندن برای مدت زمان طولانی نه تنها کسالت آور است، بلکه باعث خستگی، ایجاد استرس و گیج شدن می‌شود، در نتیجه قدرت یادگیری را کاهش می‌دهد.
•  زمانی که چیز جدیدی یاد می‌گیرید، سعی کنید در همان روز نکات مهمش را دوره کنید. با گذشت چند روز، برای یادآوری آن مطالب به تلاش بیشتری نیاز خواهید داشت.
•  در زمان درس خواندن ابتدا یک درک کلی از مطلب بدست آورید سپس وارد جزئیات شوید.

اهمیت تکرار و تمرین مستمر
ویژگی ذاتی علوم دارویی حفظی بودن، فرار بودن و شباهت‌های زیاد بین اطلاعات داروهای مختلف است، لذا تکرار و تمرین مستمر اصلی انکار ناپذیر در یادگیری خواهد بود. این کتاب بخوبی می‌تواند نیاز یک تکنسین دارویی برای دراختیار داشتن مطالب لازم بصورت منظم و هدفمند را تامین کند.

اگر کتاب‌های رشته داروسازی و علوم دارویی را خلاصه و برگرفته ای از فارماکوپه بدانیم، کتاب فارماکوپه خلاصه و برگرفته ای از کتاب‌های رشته داروسازی و علوم دارویی خواهد بود. در واقع دو مرحله تخلیص فارماکوپه صورت می‌گیرد تا اطلاعات لازم برای یک تکنسین داروخانه  فراهم شود. مع الوصف می‌توان ادعا نمود این کتاب و دوره‌های آموزشی که برمبنای آن طراحی می‌شوند می‌توانند همه آنچه‌یک تکنسین دارویی برای کار در داروخانه به آن نیاز دارد را دربربگیرند.

حجم درس
حجم مطالب موجود در کتاب از حیث اطلاعات دارویی را می‌توانیم بدین صورت تخمین بزنیم (همه ارقام بصورت حداقلی درنظر گرفته شده اند): اگر تعداد داروها را فقط پانصد عدد فرض کنیم و هر دارو فقط یک اسم ژنریک، یک اسم تجاری، پنج شکل دارویی، دو کاربرد و فقط یک توصیه مصرف داشته باشد، حجم نکاتی که‌یک تکنسین دارویی باید بداند حدوداً حداقل پنج هزار نکته خواهد بود.

جایگاه علمی‌ تکنسین دارویی
اصولاً وجود بینش مناسب نسبت به چیستی و چرایی یک پدیده به درک و کارکرد بهتر آن منجر خواهد شد. لذا در این بخش برآنیم تا جایگاه علمی ‌یک تکنسین داروخانه را با منطق مناسبی شرح دهیم. برای این کار ابتدا لازم است "فارماکوپه" را تعریف کنیم.

فارماکوپه (دارونامه)
فارماکوپه‌ها کتاب‌هایی هستند که فهرست کاملی از داروهای شناخته شده را به همراه سایر اطلاعات دارویی، از جمله موارد مصرف، عوارض جانبی، موارد منع و احتیاط مصرف، تداخلات دارویی، نحوه نگهداری، استانداردها، مواد اولیه، روش ساخت، روش آنالیز مواد اولیه و جانبی اعم از روش‌های فیزیکی و شیمیایی و سایر استانداردهایی که در داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند در آن طرح شده است. در واقع فارماکوپه کتابی ست که هر آنچه انسانها در طول سال‌ها پژوهش و تحقیق راجع به همه داروها کشف کرده اند را یکجا جمع آوری کرده است و در بازه‌های زمانی مشخص بروزرسانی می‌شود.
به نظر می‌رسد واژه فارماکوپه از ترکیب دو واژه باستانی Pharmakon به معنی دارو و Poiein به معنی ساختن، تشکیل شده باشد. به هر حال این واژه از حدود پنج قرن پیش در اروپا وارد لغات داروسازی شد. در آن زمان پزشکی ایتالیایی این واژه را به معنای "کتاب فرمول‌های دارویی" به کار برد و امروزه فارماکوپه‌های مختلفی در دنیا منتشر می‌شود که از این میان می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود.

• فارماکوپه آمریکا: The united state pharmacopoeia (USP)
• فارماکوپه اروپا: European pharmacopoeia (EP)
• فارماکوپه بریتانیا: British pharmacopoeia (BP)
• فارماکوپه ژاپن: Japan pharmacopoeia (JP)
• فارماکوپه ایران: Iran pharmacopoeia (IP)
• فارماکوپه هند: Indian pharmacopoeia (IP)

در بعضی مواقع شاهد هستیم که کارخانه‌های داروسازی نام یا عبارت اختصاری فارماکوپه‌ای که براساس استانداردهای آن، داروی خود را تولید کرده اند، را روی جعبه دارو می‌نویسند. برای مثال اگر روی جعبه‌یک دارو نوشته بود USP یعنی آن دارو براساس استانداردهای فارماکوپه آمریکا تولید شده است. البته این اقدام در همه کشورها الزامی‌نیست. پس بیراه نیست اگر ادعا کنیم فارماکوپه‌ها مکاتب داروسازی هستند.
از این واژه در جایگاه دیگری هم استفاده می‌شود که به عقیده مولف نوعی جفا در حق چنین مجموعه ای از اطلاعات است. در موارد به فهرست داروهای یک بیمارستان، فارماکوپه آن بیمارستان گویند، در حالیکه ارزش فارماکوپه‌ها نه تنها در فهرست کردن داروها، بلکه در گردآوری همه اطلاعات همه داروهاست. همچنین فهرست داروهای ایران تحت عنوان IDL بصورت مستمر از سوی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام و بروزرسانی می‌شود.

رده‌بندی داروهای بارداری (به انگلیسی: Pregnancy Drugs Category)، تخمین میزان خطر آسیب رسیدن به جنین، به دلیل مصرف داروهایی است که توسط مادر در دوران بارداری یا شیردهی مورد استفاده قرار گیرد. هر داروی دارای اطلاعات مشخصی است که در برگهٔ اطلاعات محصول، ذکر شده‌است. که مورد توجه تکنسین داروخانه باید قرار بگیرد.

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) دارو هارا در ۶ گروه A ,B ،C ,D ،X و N دسته‌بندی کرده‌است که هر طبقه شامل داروهاست که هر کدام ممکن است اثرات متفاوتی را بروی جنین داشته باشد. داروهای گروه A بی‌خطرترین و گروه X پرخطرترین نوع داروهاست

طبقه بندی FDA درباره‌ی رده بندی دارو در دوران بارداری

گروه A : در این گروه از داروها، مطالعات کافی روی زنان باردار انجام شده‌است و نتایج حاصل از مطالعات بیانگر عدم مشاهدهٔ خطر در سه ماهه اول بارداری بر روی جنین است. به این گروه از دارو، داروهای مجاز در دوران بارداری گویند.

گروه B : در این گروه از داروها، مطالعات بر روی حیوانات باردار نشانگر این بود که دارو خطری بر روی جنین ندارد، اما مطالعات کافی روی زنان باردار برای میزان خطر روی جنین در سه ماهه اول بارداری انجام نشده است.

گروه C : در این گروه از داروها، مطالعات بر روی حیوانات باردار نشانگر این بود که دارو روی جنین اثرات جانبی دارد، اما مطالعات کافی روی انسان‌ها در انجام نشده است. در صورتی که منافع استفاده از دارو برای زنان باردار از مضرات دارو بیشتر باشد، ممکن است دارو تجویز شود.

گروه D : در این گروه از داروها، مطالعات و نتایج حاصل از آن بیانگر وجود خطر برای جنین انسان است. زمانی که استفاده از دارو برای زنان باردار اجتناب‌ناپذیر است و خطرات احتمالی پذیرفته شده‌است، پزشک دارو را تجویز می‌کند.

گروه X : این گروه از داروها، بیانگر ایجاد اختلالات، آسیب‌ها و ناهنجاری‌های روی جنین بوده‌است. به دلیل آسیب به جنین و خطر بالای مصرف دارو، مصرف این داروها در دوران بارداری ممنوع است و به آن‌ها داروهای ممنوعه در بارداری می گویند.