شرایط و ضوابط عمومی نحوه کار در ازمایشگاه تشخیص طبی

آزمایشگاه تشخیص طبی , موسسه‎ای پزشکی است که طبق ضوابط قانونی ایجاد گشته و در آن نمونه‎های مختلف برگرفته از بدن انسان برای تشخیص و کنترل بیماریها و تاثیر درمان مورد آزمایش قرار میگیرد. هر آزمایشگاه نسبت به نوع تخصص و صلاحیت علمی مسئول یا مسئولین فنی آن بر اساس مجوزهای صادره از وزارت می‎تواند دارای یک یه چند بخش از بخش‌های زیر باشد:

الف - بیوشیمی

ب- خونشناسی

ج – میکروب‌شناسی یا پاتوبیولوژی ( باکتری شناسی، انگل شناسی، ویروس‌شناسی و قارچ‌شناسی

د - ایمنی شناسی و سرم شناسی

ه - آسیب شناسی تشریحی (پاتولوژی وسیتولوژِی)

ما در این مقاله سعی بر این داریم تا شما را با بخش های مختلف در یک آزمایشگاه تشخیص طبی آشنا کنیم از این رو در دوره های نمونه گیر تکنسین آزمایشگاه و پذیرش و متصدی آزمایشگاه اینها به طور مفصل توضیح داده می شوند. جهت شرکت در دوره تکنسین آزمایشگاه با انجمن پرستاری ایران شعبه اصلی ارتباط بگیرید 02166575754

جهت مراجعه حضوری به نشانی: تهران میدان انقلاب خیابان آزادی نبش خیابان والعصر روبه روی ایستگاه دکتر قریب ساختمان تمجیدی طبقه 4 مراجعه نمایید. مرکز آموزش پرستاری ایران تلاش کرده تا با ارائه بهترین آموزش در مدت زمان کوتاه با شهریه مناسب و ارزان خدمات دهند . همچنین امکان پرداخت اقساطی شهریه را هم ایجاد کرده است. بعد از اتمام دوره می توانید گواهی و مدرک رسمی دریافت نمایید.

آشنایی بابخش‎های مختلف آزمايشگاه

بـخـش‎هاي مـخـتلف آزمايشگاه شـامل هماتولوژي، بـيـوشـيـمي، بـانك خون، مـيكروب‌شناسي، ايمونولوژي، سرولوژي و آزمايش‌هاي متفرقه است.

هماتولوژي:

كه در اين بخش آزمايش‎هاي CBC، ESR، گروه خون و RH، PT، PTT، شـمـارش پـلاكـت، شـمارش رتيكولوسيت، HCT و HB سيلان، انعقاد انجام مـي‌شـود.

بـيـوشـمـي:

كه در اين بـخـش آزمايش‌هاي قند، اوره، كراتي نين، كلسترول، تـري‌گـلـيـسـيـريـد، اسيد اوريك، بيلي روبين، كلسيم، فسفر، پروتئين، آلبومين، يونوگرام، انجامSGOT، SGPT، AlP، LDH و گازومتري انجام مـي‌شـود.

بـانك‌خـون:

كـه در این بـخش آزـايـش‌هـاي تـعيين گروه وRH بيمار و كيسه خون، كراسماچ، كومبس مستقيم ، كومبس غير مستقيم انجام مي‎شود

ميكروب شناسي:

كه در اين بخش آزمايش‎هاي كشت و بررسي مستقيم ادرار، كشت و بررسي مستقيم خون، كشت و بررسي مستقيم مدفوع، كشت و بررسي مستقيم مايعات بدن، كشت و بررسي مستقيم زخم‎ها، بررسي مستقيم BK انجام مي‎شود.

سرولوژي:

كــه در ايـن بـخـش آزمايـش‎هاي CRP و RF و BHCG انجام مي‌شود.

آزمايش‎هاي متفرقه:

كه اين آزمايش‎ها شامل آزمايش كامل ادرار، تست مــدفـوع جستجـوي خـون در مـدفـوع، ( تسـت گاياك)، توبركولين تست، بررسي ضايعات از نظر قارچ است.

آشنایی با وظایف بخش‎های جواب دهی و نمونه گیری

●وظایف بخش پذیرش وجواب دهی

1- رعایت نظم و ترتیب و پاکیزگی دفتر پذیرش

2- آماده نمودن وسایل وظروف مورد نیاز جهت پذیرش (خودکار آبی و قرمز، ماژیک، نوارچسب S/E,U/A,U/C,OPM,CBC,ESRکاغذی ،ظروف

3- برخورد مناسب با ارباب رجوع

4- دقت دررعایت نمودن نوبت پذیرش مراجعین

5- رعایت نمودن تعرفه‎های مصوب

6- واردنمودن تعرفه دفترچه‎های بیمه با خودکار قرمز (توجه در صورت اشتباه

فقط روی عدد اشتباه شده یک خط کشیده و عدد درست زیر آن نوشته شود)

7- چک نمودن قبض پذیرش شده و ابطال آن

8- وارد نمودن نام پزشک ومرکز ارجاع دهنده در دفتر پذیرش

9- انتقال اطلاعات اولیه درمورد شرایط آزمایشهای مختلف به بیمار

10- نوشتن دقیق نام بیمار و آزمایشات درخواستی بر روی ویال یا لوله‎های مربوطه

11- اطمینان از وجود سیترات یا  EDTAدر لوله‎ها و ویال‎های مورد استفاده

12- توضیح دادن در مورد نمونه هایS/E  و U/A (آزمایش تا ساعت 10 گرفتهشده ودر محل مربوطه قرار داده شود)

13- توضیح دادن به بیمار در مورد نحوه صحیح گرفتن نمونهU/C  و نحوه نگهداشتن پنبه

14- توضیح به بیمارانی که جهت آزمایش (GCT55گرم)یاOGCT100)گرم )مراجعه نموده اند.

15- بایگانی جداگانه برگه‎های بیمه، بیمه روستایی و پذیرش آزاد بصورت مجزاو روزانه

16- یاداشت نمودن نام، سن و محل سکونت بیمارانی که آزمایشS/Eآنها مثبتگردیده.

17- یاداشت نمودن سن بیمار، نام پدر، آدرس، شماره تلفن وداشتن یا نداشتن نام در فرم مخصوص برای بیمارانی که جواب

 آزمایشWright  آنها بیش از80/1و یا جواب آزمایش 2MEآنها بیش از 20/1 باشد

18- آماده نمودن برگه‎های جواب، شامل برگه‎های آزمایشات روتین، OPMوازدواجی و تحویل به بخش مربوطه

19- توضیح دادن به بیماران در موردساعت مراجعه جهت تحویل گرفتن جواب (روزبعد یا روزهای بعد ساعت 10 به بعد)

20- توجیه نمودن بیمارانی که به هر دلیل باید نمونه آنها تکرار شود

21- تهیه آمار ماهیانه بطور مرتب در پایان هر ماه

●وظایف بخش نمونه گیری:

1- مرتب نمودن بخش کاری جهت شروع کار

2- توجه به تاریخ مصرف سرنگ ها

3- چک نمودن سرنگ‎ها از نظر سالم بودن

4- چک نمودن نام بیمار با نام نوشته شده توسط پذیرش

5- رعایت مدت زمان بستن گارو بر روی بازو

6- رعایت نکات لازم هنگام خونگیری( استفاده از دستکش لاتکس، استفاده ازالکل 70 در جه جهت نمونه گیری وتوجه به بیمار درهنگام خونگیری )

7- دقت در نمونه گیری برای بخش‎های مختلف از نظرحجم نمونه و شرایط نگهداری نمونه

8- نمونه گیری به بهترین شکل برای هر بیمار ( در صورت مطمئن بودن نمونه گیری شود )

9- دفع صحیح سرنگ‎ها و سر سوزن‎های آلوده

10- تحویل دادن سفتی باکس پرشده به خدمه وجایگزین نمودن سفتی باکس جدید

11- آماده نمودن وسایل ومواد لازم جهت شروع کار در روز بعد ( پنبه الکل، سرنگ، سفتی باکس، گارو )

-12دقت در مرتب بودن ونظافت بخش مربوطه ودر صورت لزوم تذکر به خدمه در مورد نظافت بخش

تجهیزات لازم جهت اتاق نمونه برداری

نمونه‌گیری باید در یک محل مجزا، تمیز و ساکت صورت گیرد . این اتاق باید مجهز به دستشویی بوده و در صورت عدم دسترسی به آب، باید محلول‎های تمیزکننده دست‎ها موجود باشد.

1- صندلی نمونه‌برداری : باید دارای دسته قابل تنظیم باشد بطوری که بیمار بتواند در راحت ترین وضعیت جهت نمونه گیری روی صندلی بنشیند . همچنین باید دارای حفاظ ایمنی جهت جلوگیری از افتادن بیمار باشد.

2- تخت معاینه

3- سینی جمع‌آوری ویال‌های نمونه

4- دستکش : می‎تواند از نوع لاتکس، وینیل یا نیتریل باشد . در صورت حساسیت نسبت به دستکش لاتکس، می‎توان از نوع نیتریل، پولی اتیلن یا انواع دیگر و آنهایی که فاقد پودر هستند استفاده نمود . همچنین می‎توان از دستکش نخی در زیر دستکش لاتکس یا پلاستیکی استفاده نمود .

*دستکش در صورت آلودگی و یا در فواصل نمونه گیری‎ها باید تعویض گردد .

5- سوزن (G 23-19)

6- سرنگ یا نگهدارنده مخصوص (holder) جهت استفاده از لوله‎های خلاء (evacuated tube)

7- لانست یکبار مصرف

8- انواع لوله‎ها و ظروف در پیچ دار یا لوله‎های خلاء

9 – بازوبند (tourniquet)

• نوع یکبار مصرف ترجیحاً غیر لاتکس
• دستگاه فشار خون، در صورت استفاده باید روی فشار mmHg40 تنظیم گردد.
• نوارهای پلاستیکی استاندارد با گیره یا قلاب قابل تغییر

(در صورت آلودگی بازوبند با خون یا مایعات بدن باید دور انداخته شود)

10- یخچال یا یخ باید در دسترس باشد

11 – ضد عفونی کننده‎ها :

• ایزوپروپیل الکل یا اتیل الکل 70%
• محلول povidone-iodine 1-10% یا کلرهگزیدین گلوکونات جهت کشت خون

12- گاز پارچه‎ای در ابعاد cm 5×5 یاcm5/7×5/7، استفاده از پنبه پیشنهاد نمی‎گردد . جهت پانسمان باند و گاز نیز باید در دسترس باشد.

13- ظروف مخصوص دفع سر سوزنهای آلوده (Puncture Resistant Disposal container)

14- وسیله گرم کننده موضع نمونه گیری جهت افزایش جریان خون (Warmingdevice)

-15 فهرست انواع آزمایش‎ها و درجه مقدار خون لازم برای هر آزمایش و نوع لوله مورد استفاده

لوله‎های خلاء : این لوله‎ها که بفرم تجاری تهیه شده است و رنگ درپوش آنها بر اساس نوع کاربرد و ماده ضد انعقاد، متفاوت می‎باشد.

انواع لوله‎های خلاء که در ایران نیز مورد استفاده قرار می‎گیرند، در جدول زیر خلاصه شده است :

^*ژل‎های جداکننده حاوی یک ماده خنثی بوده که سبب تغییر موقتی ویسکوزیته خون در طی سانتریفوژ می‎شوند.

دانستیه این ژل‎ها سبب می‎شود که مابین سلول و سرم یا پلاسما قرار گیرند.

قابل ذکر است که لوله‎های خلاء حاوی ضد انعقاد باید تا خاتمه مکش پر از خون شوند .

^Ÿرنگ درپوش این نوع لوله بر اساس کارخانه سازنده آن متغیر می‎باشد.

لوله‎های CBC حاوی ضد انعقاد اگر بطور تجاری تهیه گردند، باید حاوی بر چسب با اطلاعات زیر باشند :

-نوع نمک EDTA، وزن یا حجم نمک مورد استفاده

-حجم خون مورد نیاز

-تاریخ انقضا

-شرایط نگه داری

دستیار آزمایشگاه (laboratory assistant)

با عنایت به فراوانی امور اجرایی و نگهداری در امر آزمایشگاه ، و زمانبر بودن رسیدگی به تمامی موارد و با نگاه کاهش خطا های آزمایشگاهی و خدمت رسانی مطلوب به خدمت گیرندگان (بیماران) دستیاران مهارتی آزمایشگاه با شرح وظایف مشخص آموزش داده می شوند که امور مربوطه را ما نند سایر مسئولین امور بخشها و حرف وابسته به پزشکی انجام وظیفه نمایند که در این خصوص کسب دستور کار از مسئول بخش، انجام امور مربوط به پذیرش ، کمک در جمع آوری نمونه های آزمایشگاه ، بررسی اوراق آزمایشگاه ، مراقبت از بیمار هنگام نمونه گیری و در صورت نیاز کنترل علائم حیاتی و تسلط به امر CPR (احیای قلبی و ریوی) جزء شرح وظایف آنان می باشند .

اهمیت انجام آزمایشات پزشکی بر هیچ کس پوشیده نیست و همگان بر اهمیت این آزمایشات در تشخیص ودرمان و پیگیری درمان واقف هستند.علاوه بر آن امروزه تشخیصهای زودرس قسمت عمده ای از آزمایشات پزشکی را شامل می شوند که از اهمیت زیادی در تشخیص زود هنگام انواع بیماریهای مادر زادی ، قلبی عروقی و سر طانها را دارند وبر همین اساس است که توصیه های مکرر بر انجام آزمایشات دوره ای برای سنین مختلف صورت می گیرد.

دوره تکنسین آزمایشگاه

اهمیت نمونه گیری در دنیایی که به سمت تکنولوژی حرکت می کند، بر کسی پوشیده نیست. تجهیزات آزمایشگاهی با وجود متخصصین علوم آزمایشگاهی که برای تشخیص بیماری های گوناگون با دقت فراوان و تمرکز در نمونه آزمایش افراد، طراحی شده اند تا ناگهان در زندگی سالم شخص بیماری گریبان گیر وی نشود. همه چیز بستگی به شخص و اهمیت وی بر سلامت جسم و روحش دارد. هرچند کمتر کسی است که دنبال تشخیص مشکلات جسمی خود نباشد.

منظور از نمونه آزمایشگاهی، نمونه گیری از خون است. این نوع آزمایش که توسط پرسنل آزمایشگاهی یا در واقع افرادی که فارغ التحصیل رشته علوم آزمایشگاهی می باشند انجام می گرد. در نمونه گیری آزمایشگاه شخص متخصص می تواند هر چیز ناهماهنگی که در خون وجود دارد، مشاهده نماید. در آزمایشگاه خون بدن شخص را از سرخ رگ، سیاه رگ یا مویرگ می گیرند. طی یک فرایند از بیمار یا شخص مراجعه کننده به بیمارستان با توجه به شرایط بدنی که در ادامه به آن خواهیم پرداخت، آزمایش خون گرفته می شود. با توجه به اینکه خون در رگ ها جریان دارد و عامل اصلی غذا سازی و رسیدن اکسیژن به سرتاسر بدن و همچنین دفع سموم بدن می باشد، نمونه گرفتن آن در میان آزمایش های مختلف، پرکاربرد و کارساز است. از طرفی نوع نمونه و نحوه گرفتن آن توسط شخص گیرنده و همچنین شرایط جسمی فرد نمونه دهنده، بسیار حائز اهمیت است. چرا که نتیجه نمونه گیریها، موجب پروسه درمانی خاص خود آن شخص می شود که اگر اشتباهی در آن رخ دهد تبعات خوبی را به همراه نخواهد داشت. امروزه هر انسانی می داند که نمونه گیری چه قدر اهمیت دارد. تا بوده پیشگیری بهتر از درمان بوده است. در عصر حاضر آزمایشگاه های معتبر و استاندارد با پیشرفته ترین و مجهزترین امکانات نمونه گیریها شناسایی و انواع بیماری ها را به نحو احسنت انجام می دهند.

طول مدت دوره : دو ماه 

محل کار : آزمایشگاهها ، کلینیک ها و بیمارستانها