نظارت بر عملکرد داروخانه در تهیه، نگهداری، عرضه دارو و کلیه اقلام موجود بر عهده معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی مربوطه است. در مواردیکه انجام بازرسی از داروخانه توسط سایر مراجع قانونی ذیصلاح لازم به نظر می‌رسد با هماهنگی دانشگاه مربوطه و به همراه کارشناس دانشگاه بازدید از محل صورت خواهد گرفت. گروه کارشناسی اعزامی‌دانشگاه دو نفر فرد آموزش دیده (حداقل یک نفر داروساز) که از حُسن سلوک لازم برخوردار بوده و دارای کارت بازرسی یا معرفی نامه دانشگاه باشند. مشهودات بازرسین در دو برگ صورت مجلس (طبق ضوابط مربوطه) تنظیم و یک برگ آن جهت اطلاع و رفع نارسایی‌های احتمالی به مسئول فنی یا مؤسس داروخانه تحویل می‌گردد. حداقل تعداد بازرسی از داروخانه به طور متوسط چهار بار در سال می‌باشد. بدیهی است نیاز به بازدید از عملکرد داروخانه‌ها با توجه به نحوه فعالیت آنها با نظر دانشگاه تعیین می‌گردد. گزارش بازرسی از داروخانه علاوه بر پیگیری موارد تخلف آن از مراجع ذیصلاح، در ارزشیابی عملکرد سالانه آن طبق دستورالعمل مربوطه مؤثر خواهد بود.

مهمترین تخلفات ممکن در داروخانه
در این قسمت مهمترین تخلفاتی که ممکن است در داروخانه‌ها اتفاق بیفتد، معرفی شده اند. با این توضیح که ذیل عنوان هر تخلف، ابتدا قانونی که عمل مربوطه را ممنوع دانسته، بیان شده و سپس قانونی که برای آن تخلف، مجازات تعیین کرده، آورده شده است.

عدم رعایت شئونات اخلاقی اسلامی
قوانین: ماده 13 آیین نامه داروخانه‌ها، قانون انطباق امور اداری و فنی موسسات پزشکی با شرع مقدس
مجازات: ماده 27 آیین نامه داروخانه‌ها
تاسیس داروخانه بدون اخذ پروانه
قوانین: ماده 1 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی، ماده 14 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی، ماده 2 آیین نامه داروخانه‌ها
مجازات‌ها: ماده 3 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی، ماده 14 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
عدم اجرای امور فنی داروخانه زیر نظر مسئول فنی
قانون: مواد 2 و 4 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی، ماده 25 آیین نامه داروخانه‌ها، ماده 23 آيين نامه انتظامی‌رسيدگی به تخلفات صنفی و حرفه ‌ای ‌شاغلان حرفه‌های پزشكی
مجازات: ماده 4 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی، ماده 28 آیین نامه داروخانه‌ها
واگذاری پروانه تاسیس داروخانه به شخصی دیگر
قوانین: ماده 3 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی، مواد و 13 و 32 آیین نامه داروخانه‌ها
مجازات‌ها: ماده 3 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی، مواد 27 و 32 آیین نامه داروخانه‌ها

عرضه و فروش دارو بدون حضور مسئول فنی
قانون: ماده 15 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
مجازات: ماده 15 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
دخالت افراد فاقد صلاحیت در امور فنی داروخانه
قانون: ماده 4 قانون مقررات امور پزشکی ودارویی
مجازات: ماده 3 قانون مقررات امور پزشکی ودارویی
ارایه داروهای نسخه‌ای بدون نسخه پزشک
قانون: ماده 18 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
مجازات: ماده 18 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
ترک داروخانه توسط مسئول فنی
قانون: ماده 16 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی، ماده 25 آیین نامه داروخانه‌ها

مجازات: ماده 16 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی، ماده 28 آیین نامه داروخانه‌ها
خريد و فروش دارو بدون اخذ مجوز
قانون: تبصره 1 ماده 3 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی
مجازات‌ها: ماده 3 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی
ساخت دارو بدون اخذ مجوز
قانون: ماده 15 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی
مجازات‌ها: ماده 15 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی
خرید و فروش غیرقانونی دارو و اخلال در نظام توزیع دارویی کشور
قانون: تبصره 2 ماده 3 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی
مجازات: تبصره 2 ماده 3 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی

دخل و تصرف یا تغییر در نسخه پزشک
قانون: ماده 5 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی
مجازات: ماده 5 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی
تبدیل تاریخ مصرف داروها
قانون: تبصره 2 ماده 5 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی
مجازات: تبصره 2 ماده 5 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی
انتشار آگهی تبلیغاتی گمراه کننده
قانون: ماده 5 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی
مجازات: ماده 5 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی
افزایش قیمت رسمی‌یا تخلف در نرخ گذاری نسخه
قانون: تبصره 2 ماده 5 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی
مجازات: تبصره 2 ماده 5 قانون مقررات امور پزشکی و دارویی
گرانفروشی دارو و عدم درج قیمت در نسخ بیماران و ممهور ننمودن آنها
قانون: ماده 19 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
مجازات: ماده 19 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
تعطیلی داروخانه بدون اخذ مجوز
قانون: تبصره 2ماده 7 آیین نامه داروخانه‌ها
مجازات: تبصره 2ماده 7 آیین نامه داروخانه‌ها
گرانفروشی لوازم بهداشتی و آرایشی‌، شیر خشک‌، غذای کودک و لوازم مصرفی
قانون: ماده 22 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
مجازات: ماده 22 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
خودداری از عرضه کالاهای مجاز در داروخانه تا زمان اتمام آن
قانون: ماده 23 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
مجازات: ماده 23 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
عدم همکاری موسس داروخانه با بازرسین
قانون: ماده 13 آیین نامه داروخانه‌ها
مجازات: ماده 27 آیین نامه داروخانه‌ها
عدم همکاری مسئول فنی و تکنسین داروخانه با بازرسین
قانون: ماده 25 آیین نامه داروخانه‌ها
مجازات: ماده 28 آیین نامه داروخانه‌ها
عدم رعایت ساعات فعالیت داروخانه
قانون: ماده 24 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی‌، مواد 30 و 31 آیین نامه داروخانه‌ها
مجازات: ماده 24 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
عرضه و فروش داروی فاقد پروانه ساخت یا مجوز ورود از طرف داروخانه
قانون: ماده 13 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
مجازات: ماده 13 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
عدم اعلام محل انبار داروخانه به دانشگاه
قانون: ماده 33 آیین نامه داروخانه‌ها
نگهداری و یا عرضه و یا فروش داروهای فاسد و یا تاریخ‌گذشته
قانون: ماده 20 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
مجازات: ماده 20 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
فروش کالایی غیر از دارو‌، لوازم بهداشتی و آرایشی‌، شیر خشک‌، غذای کودک و لوازم ‌مصرفی پزشکی مجاز در داروخانه
قانون: ماده 21 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
مجازات: ماده 21 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی

تغییر محل داروخانه بدون اعلام موافقت دانشگاه
قانون: ماده 9 آیین نامه داروخانه‌ها
مجازات: ماده 9 آیین نامه داروخانه‌ها
فروش و عرضه مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی فاسد و تاریخ گذشته
قانون: مواد 1و 14 قانون مواد خوردنی و آشامیدنی
مجازات: مواد 2 و3 قانون مواد خوردنی و آشامیدنی
تهیه دارو خارج از شبکه رسمی‌توزیع
قانون: ماده 17 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
مجازات: ماده 17 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
توزیع مواد خوردنی‌، آشامیدنی‌، آرایشی و بهداشتی فاقد مجوز
قانون: ماده 36 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی
مجازات: ماده 36 قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی

داروسازی است که با داشتن برگ تشخیص صلاحیت مسئول فنی صادره از سوی اداره کل نظارت بر امور دارو و مواد مخدر و پروانه مسئولیت فنی صادره از سوی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مربوطه، به وظایف قانونی خود در داروخانه عمل نموده و مسئولیت امور فنی آن را بر عهده دارد.
از جمله وظایف مسئول فنی داروخانه می‌توان به این موارد اشاره نمود:

•  حضور فعال در داروخانه در ساعات تعيين شده طبق پروانه مسئول فني
• كنترل نسخ و ارائه داروهاي تجويز شده طبق ضوابط و امضاء و ممهور نمودن آنها
• عرضه داروهاي بدون نسخه مطابق فهرست و ضوابط اعلام شده از سوي وزارت و ارائه راهنمائي داروئي جهت استفاده از آنها
•  رعايت ضوابط مربوط به بسته بندي مجدد داروهاي تجويز شده با ارائه توضيحات لازم و تحويل بهداشتي آنها
•  بررسي موارد ابهام و درصورت لزوم جايگزيني اقلام در نسخ تجويزي، پس از مشاوره با پزشك معالج
•  اعمال نظارت بر شرايط نگهداري داروها، شكل ظاهري، كيفيت فيزيكي و تاريخ مصرف و نحوه تدارك و عرضه داروها و اعلام اشكالات مشاهده شده در داروها برابر الگوي تعيين شده از طرف اداره كل.
•  ساخت و ارائه داروهاي تركيبي طبق ضوابط با توجه به اصول علمي و فني به نحوي كه مانع ساير وظايف قانوني وي نگردد.
•  جلوگيري از دخالت افراد غير مجاز در امور فني داروخانه
•  استفاده از روپوش سفيد با نصب پلاك مشخصات
•  همكاري با بازرس يا بازرسين دانشگاه يا وزارت
•  تكميل فرم ارزيابي فعاليت داروخانه طبق ضوابط و نگهداري در داروخانه جهت ارائه به بازرسين دانشگاه
•  تكميل و ارسال پرسشنامه‌ها براي امور اطلاع رساني و تحقيقاتي در ارتباط با برنامه تنظيم شده توسط وزارت بهداشت
•  نظارت بر اجرای Recall و انعکاس موارد جهت جمع آوری و عودت داروها طبق ضوابط

•  تلاش در جهت ارتقاء کیفیت ارائه خدمات به نحوی‌که روند بهبود در ارزشیابی سالانه داروخانه توسط دانشگاه ملموس باشد.

قائم مقام مسئول فنی داروخانه

مسئول فني مي تواند در غياب خود داروساز ديگري را به عنوان قائم مقام با تعيين ساعات و ايام حداكثر به مدت سه ماه در يكسال به دانشگاه محل معرفي نمايد. درصورتيكه مدت غيبت بيش از سه ماه به طول بيانجامد، تمديد مدت با معرفي قائم مقام جديد براي حداكثر سه ماه ديگر و موافقت دانشگاه بلامانع خواهد بود. درصورت تداوم غيبت پس از گذشت شش ماه معرفي مسئول فني واجد شرايط توسط مؤسس داروخانه به دانشگاه جهت صدور پروانه مسئوليت فني الزامي است. موارد فوري كه مسئول فني فرصت معرفي داروساز جانشين را به دانشگاه به عنوان قائم مقام ندارد، داروساز مسئول فني مي تواند حداكثر براي مدت سه روز يكي از داروسازان فارغ التحصيل را جانشين خود نمايد. درهرصورت موضوع بايستي در اسرع وقت به اطلاع دانشگاه برسد. استفاده از اين تبصره در هر سال نبايد در مجموع بيش از سي روز باشد.

جهت فعالیت به عنوان تکنسین داروخانه باید دوره های آموزشی لازم را طی کنید.

عبارت است از شخصیتی که صلاحیت آن جهت تاسیس داروخانه مطابق ضوابط و مقررات به تایید کمیسیون امور داروخانه‌ها مصرح در قانون مربوط به مقررات امور پزشکی و دارویی، مواد خوردنی و آشامیدنی رسیده است و پروانه‌ی تاسیس داروخانه از دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی مربوطه، دریافت نموده باشد.
از جمله وظایف موسس داروخانه می‌توان به این موارد اشاره نمود:

•  رعايت شئونات اسلامی‌، اخلاقی و مسايل حرفه ای در داروخانه
•  رعايت و اجرای نظريات و پيشنهادات فنی و بهداشتی مسئول فنی داروخانه
•  اشراف بر امور داروخانه (به غيراز وظايف مسئول فنی) به طوری که داروخانه بتواند فعاليت‌های خود را به نحو مطلوب ادامه دهد. مصادیق اِشراف مؤسس با رعایت موارد زیر به تشخیص کمیسیون قانونی دانشگاه می‌باشد: مؤسس داروخانه باید اشراف کامل به اداره امور داروخانه داشته باشد. کلیه امور مالی داروخانه و صدور چک‌ها فقط به نام مؤسس باشد. حسن عملکرد داروخانه خصوصاً با توجه به حضور مستمر و فعال مسئول فنی و عدم عرضه داروهای خارج از فهرست رسمی‌داروهای ایران و تاریخ گذشته.
•  تامين و تدارک اقلام دارويی ومواد اوليه مورد نياز ساخت داروهای ترکيبی، شير خشک، مکملهای غذايی، غذاهای کمکی شيرخواران، فرآورده‌های آرايشی، بهداشتی و لوازم مصرفی پزشکی مجاز از طريق شرکتهای معتبر مورد تاييد وزارت طبق ضوابط و با نظارت مسئول فنی
•  تامين کادر فنی و خدماتی واجد شرايط در داروخانه طبق ضوابط
•  رعايت نظافت و بهداشت عمومی‌داروخانه
• اجرا و رعايت دقيق کليه مقررات، ضوابط و دستورالعمل‌ها وتذکرات دانشگاه و وزارت و در صورت لزوم ابلاغ به کارکنان داروخانه
•  تامين روپوش کارکنان به رنگ مناسب (مطابق ضوابط اعلام شده از سوی اداره کل)
•  پرداخت به موقع حقوق و مزايای مسئول فنی و کارکنان داروخانه طبق قرارداد منعقده و قوانين مربوطه از جمله قانون کار
•  افتتاح حساب بانکی و ارائه چک به شرکتهای پخش دارو تنها به نام خود و اعلام آن به شرکتهای پخش و سازمانهای بيمه گر جهت تنظيم گردش مالی داروخانه از طريق حساب فوق
•  همکاری با بازرسين دانشگاه، اداره کل و معاونت غذا و دارو.

جانشین موسس داروخانه

در مورد مؤسسين داروخانه‌هاي داير كه به دليل مشكلاتي امكان حضور در داروخانه را ندارند بايد ضمن ارائه مدارك و مستندات لازم داروساز و تکنسین داروخانه  واجد شرايط (با رعايت ماده يک همين ضابطه) به عنوان جانشين جهت طرح در كميسيون قانونی معرفي نمايند. درصورت تأييد کميسيون، فعاليت داروخانه با رعايت ساير مقررات براي مدت شش ماه و تمديد آن با نظر کميسيون مذکور بلامانع است. فرد جانشين مؤسس ضمن دارا بودن شرایط لازم باید مسئولیت اداره کردن داروخانه را در زمان جانشینی تقبل نماید.

فعالیت در هر مجموعه ای مستلزم شناخت و رعایت قوانین و مقررات حاکم بر آن است. داروخانه به عنوان یک پایگاه درمانی که مستقیماً با سلامت جامعه مرتبط می‌باشد دارای مقرراتی است که رعایت آن‌ها ارتقای کیفیت خدمت رسانی و تضمین سلامت جامعه را در‌برخواهد داشت. قانون مربوط به مقررات پزشکی و دارویی، مواد خوردنی و آشامیدنی و اصلاحیه‌های بعدی آن، تعاریف زیر را از داروخانه، مسئول فنی و موسس ارائه کرده است.

تعریف داروخانه

داروخانه موسسه‌ای پزشکی است که با اخذ پروانه مخصوص از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاسیس شده و با داشتن مسئول فنی واجد شرایط به ارائه‌ی خدمات دارویی و عرضه‌ی دارو، شیر خشک و مکمل‌های غذایی رژیمی، غذاهای کمکی شیرخواران، لوازم مصرفی پزشکی و فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی مجاز مبادرت می‌نماید.

شرايط فنی داروخانه

فضای داروخانه باید به فضای مشاوره دارویی، مکان تهیه داروهای ساختنی، میز نسخه پیچی و مکان استقرار بیمار و قفسه کتب رفرنس تقسیم گردد. داروخانه موظف است اُتوماسیون کامل جهت ارائه اطلاعات درخواستی کلیه خدمات دارویی به معاونت غذا و دارو داشته باشد. رنگ روپوش تکنسین داروخانه باید به رنگ سفید با نصب اِتیکت بر روی سینه و متمایز از رنگ پرسنل داروخانه باشد. محل استقرار داروساز به صورت تابلویی با متن "مسئول فنی و مشاوره دارویی" مشخص گردد. چیدمان قفسه‌های دارویی بهتر است به صورت خواص درمانی دارو و ترجیحاً بسته بندی‌های هم شکل در جاهای مختلف متفاوت باشد. محل ساخت داروهای ترکیبی در فضایی مُجزا و با تجهیزات کامل مورد نیاز باشد. انبار داروخانه قفسه بندی مناسب داشته و مُجهز به دماسنج و رطوبت سنج و یخچال داروخانه دارای سامانه ثبت رایانه‌ای دما باشد.

شرایط تاسیس داروخانه

با در نظر گرفتن حد نصاب جمعيت هر شهر، هر شخص واجدالشرايط مي تواند درصورت كسب حد نصاب امتياز بشرح زير و تأييد صلاحيت از سوي كميسيون امور داروخانه‌ها طبق ضوابط اقدام به تأسيس داروخانه نمايد:

براي شهر تهران 2.850 امتياز
براي شهرهاي با جمعیت 1.000.000 نفر و بيشتر 2.800 امتياز
براي شهرهاي با جمعيت 500 هزار الي يک ميليون نفر 2.700 امتياز
براي شهرهاي با جمعيت 300 الي 500 هزار نفر 2.600 امتياز
براي شهرهاي با جمعيت 100 الي 300 هزار نفر 2.400 امتياز
براي شهرهاي با جمعيت 50 الي 100 هزار نفر 2.200 امتياز
براي شهرهاي با جمعيت کمتر از 50 هزار نفر 2.000 امتياز

محاسبه امتياز مدرك تحصيلي متقاضیان تاسیس داروخانه:
مدرك ديپلم 500 امتياز
مدرك دانشگاهي در رشته‌هاي غير علوم پزشكي 600 امتياز
مدرك كارداني و كارشناسي در رشته‌هاي علوم پزشكي 800 امتياز
مدرك كارشناسي ارشد و بالاتر در رشته‌هاي علوم پزشكي 1.000 امتياز
مدرك كارشناسي داروسازي 1.600 امتياز
مدرك كارشناسي ارشد داروسازي 1.750 امتياز
مدرك دكتراي عمومي داروسازي 2.000 امتياز
مدرك دكتراي تخصصي PhD(با پايه داروسازي) 2200 امتیاز

سابقه داروساز بودن، سابقه فعالیت در عرصه داروسازی، بومی‌بودن و ایثارگری نیز هرکدام امتیاز مخصوص به خود را دارند.

برای اینکه‌یک بیمار با دارو، درمان شود، سه مرحله باید به درستی طی شود.

تشخیص صحیح: تشخیص بیماری برعهده پزشک است. در واقع زنجیره اول دارو درمانی، تشخیص صحیح بیماری است که پزشک براساس علایم و نشانه‌ها و گاهی با کمک پاراکلینیک (آزمایشگاه، تصویربرداری و ....) این کار را انجام می‌دهد. سوال اینجاست که افرادی که اقدام به خوددرمانی بیماری‌ها می‌کنند اصولاً چگونه بیماریشان را تشخیص می‌دهند؟ شاید مهمترین دلیل برای اشتباه بودن خوددرمانی همین باشد. وقتی شخصی غیرمتخصص با سردرد روبرو می‌شود چگونه بین انواع سردرد (میگرن، کلاستر، تنش و .....) افتراق قائل می‌شود؟ امکان ندارد درمان صحیحی صورت بگیرد بدون آنکه تشخیص صحیح وجود داشته باشد.
تجویز منطقی: پس از آنکه تشخیص صحیح بیماری صورت گرفت، براساس آن تشخیص باید تجویز صحیح صورت گیرد. درصورتیکه بهترین تشخیص هم صورت بگیرد تا تجویز درستی برای آن انجام نشود عملاً درمانی صورت نگرفته است. پزشک و داروساز و تکنسین داروخانه  برای تجویز منطقی دارو آموزش دیده‌اند. در مثال قبلی مثلاً تشخیص داده شد که سردرد بیمار ناشی از میگرن است. حال انتخاب داروی مناسب برای بیمار از بین همه داروهایی که برای پیشگیری از حمله میگرن استفاده می‌شوند (پیزوتیفن، آمی‌تریتپیلین، نوتریپتیلین، پروپرانولول، وراپامیل، کلونیدین، والپروآت سدیم، گاباپنتین و ....) و داروهایی که برای تسکین حمله میگرن استفاده می‌شوند (ارگوتامین سی، سوماتریپتان، ریزاتریپتان، زولمی‌تریپتان، مسکن‌ها، مخدرها و .....) تجویز نام دارد. بدیهی است که همه داروها برای همه افراد قابل مصرف نیست. انواع منع و احتیاط مصرف، تداخلات دارویی و.... مانع از این می‌شوند که همه داروها را بتوان برای همه بیماران تجویز نمود. در واقع پروسه تصمیم گیری برای ایمکه کدام دارو را کدام بیمار مصرف کند، تجویز منطقی گوییم.
مصرف صحیح: داروساز داروخانه مسئول آن است که هر بیمار، دارویی که برایش تجویز شده را درست مصرف کند. در همان مثال، ارگوتامین یا سایر تسکین دهنده‌ها را باید هنگام اورا (پیش آگهی) حمله میگرن مصرف نمود یا آمی‌تریپتیلین را باید شب‌ها مصرف نمود و پس از آن از رانندگی و کار با وسایلی که نیاز به هوشیاری کامل دارند (مثل دستگاه برش، دستگاه پرس و ....) خودداری نمود. این موارد را مصرف صحیح دارو می‌نامند.  در یک نگاه منطقی به این نتیجه می‌رسیم که هر سه این مراحل باهم ارزشمند هستند و اگر هرکدام را حذف کنیم عملاً درمان صحیح و کاملی با دارو نخواهیم داشت و چه بسا مشکلاتی را هم درپی داشته باشد.

نقش تکنسین دارویی در زنجیره دارو درمانی

تکنسین دارویی به عنوان دستیار داروساز در چرخه درمان مسئول این است که تحت نظر داروساز اطمینان حاصل کند که اولاً داروی درست تحویل بیمار می‌شود و ثانیاً بیمار آن دارو را درست مصرف می‌کند. لذا نقش تکنسین دارویی در داروخانه نه تشخیص بیماری نه تجویز دارو بلکه کمک به داروساز برای تحویل داروی درست به بیمار و مصرف صحیح آن خواهد بود.

•  تشخیص صحیح بیماری: پزشک + پاراکلینیک
•  تجویز منطقی دارو: پزشک + داروساز
•  مصرف صحیح داروی صحیح: داروساز + تکنسین دارویی

اطلاعات دارویی لازم برای تکنسین دارویی

تکنسین دارویی داروخانه برای انجام وظایف اصلی خود یعنی خواندن نسخه و ارائه داروی صحیح لازم است از هر دارو چند نکته را بداند. براساس دلایل منطقی ذکر شده در زنجیره دارو درمانی مشخص شد که تکنسین دارویی نیازی به دانستن نحوه تشخیص بیماری، نحوه تجویز دارو، عوارض جانبی، تداخلات دارویی، منع و احتیاط مصرف داروها و .... ندارد. بلکه باید با دانستن نام ژنریک، نام تجاری، اشکال دارویی و کاربردهای درمانی داروها، اقدام به نسخه پیچی صحیح و ارائه داروی درست به بیمار کند. البته دانستن توصیه‌ها و نکات مصرف هر دارو هم ممکن است بتواند به نقش آفرینی بهتر تکنسین دارویی کمک کند.

روش مطالعه پیشنهادی 

افراد مختلف برای درس خواندن روش مطالعه منحصر به خود دارند، ولی با توجه به تفاوت‌های ساختاری علم داروشناسی با سایر علوم پیشنهاد می‌شود فراگیران پس از مطالعه درس از روی کتاب، نسبت به تهیه و تکمیل دفترچه دوره تکنسین داروخانه (نسخه خوانی) اقدام کنند. این دفترچه هم بصورت آماده و چاپی قابل ارائه خواهد بود هم فراگیران می‌توانند با دست خط خود و به روش صحیح نسبت به تکمیل آن اقدام نمایند.

راهنمای کلی درس خواندن

• بدون برنامه‌ریزی معمولا فرصتی برای درس خواندن پیدا نخواهید کرد.
•  بعد از خواندن بخش مورد نظر، فردی را جلوی خود تصور کنید که قرار است به او درس بدهید و با خود شروع به گفتن همان مطالب با صدای بلند کنید. با انجام این کار خودتان مطالب را تکرار کرده و هم زمان آنها را می‌شنوید که این عمل باعث مسلط شدن شما روی مطلب مورد نظر و یاد آوری هر چه بهتر آن می‌شود.
•  برای حفظ کردن، موضوع و مطلب مورد نظر را چند بار برای خود روی کاغذ بنویسید این کار در حفظ کردن مطالب کمک خواهد کرد.
•  زمانی که مغز در شرایط آرام قرار گرفته و خالی از افکار باشد مطالب را به خوبی دریافت خواهد کرد. در زمان‌هایی که خسته‌یا عصبانی هستید درس نخوانید. یکی از مهمترین پیش شرط‌های درس خواندن این است که ذهن شما در حالت آرامش باشد.
• در دوره‌های زمانی کوتاه درس بخوانید. درس خواندن برای مدت زمان طولانی نه تنها کسالت آور است، بلکه باعث خستگی، ایجاد استرس و گیج شدن می‌شود، در نتیجه قدرت یادگیری را کاهش می‌دهد.
•  زمانی که چیز جدیدی یاد می‌گیرید، سعی کنید در همان روز نکات مهمش را دوره کنید. با گذشت چند روز، برای یادآوری آن مطالب به تلاش بیشتری نیاز خواهید داشت.
•  در زمان درس خواندن ابتدا یک درک کلی از مطلب بدست آورید سپس وارد جزئیات شوید.

اهمیت تکرار و تمرین مستمر
ویژگی ذاتی علوم دارویی حفظی بودن، فرار بودن و شباهت‌های زیاد بین اطلاعات داروهای مختلف است، لذا تکرار و تمرین مستمر اصلی انکار ناپذیر در یادگیری خواهد بود. این کتاب بخوبی می‌تواند نیاز یک تکنسین دارویی برای دراختیار داشتن مطالب لازم بصورت منظم و هدفمند را تامین کند.

جایگاه علمی‌ تکنسین دارویی
اصولاً وجود بینش مناسب نسبت به چیستی و چرایی یک پدیده به درک و کارکرد بهتر آن منجر خواهد شد. لذا در این بخش برآنیم تا جایگاه علمی ‌یک تکنسین داروخانه را با منطق مناسبی شرح دهیم. برای این کار ابتدا لازم است "فارماکوپه" را تعریف کنیم.

فارماکوپه (دارونامه)
فارماکوپه‌ها کتاب‌هایی هستند که فهرست کاملی از داروهای شناخته شده را به همراه سایر اطلاعات دارویی، از جمله موارد مصرف، عوارض جانبی، موارد منع و احتیاط مصرف، تداخلات دارویی، نحوه نگهداری، استانداردها، مواد اولیه، روش ساخت، روش آنالیز مواد اولیه و جانبی اعم از روش‌های فیزیکی و شیمیایی و سایر استانداردهایی که در داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند در آن طرح شده است. در واقع فارماکوپه کتابی ست که هر آنچه انسانها در طول سال‌ها پژوهش و تحقیق راجع به همه داروها کشف کرده اند را یکجا جمع آوری کرده است و در بازه‌های زمانی مشخص بروزرسانی می‌شود.
به نظر می‌رسد واژه فارماکوپه از ترکیب دو واژه باستانی Pharmakon به معنی دارو و Poiein به معنی ساختن، تشکیل شده باشد. به هر حال این واژه از حدود پنج قرن پیش در اروپا وارد لغات داروسازی شد. در آن زمان پزشکی ایتالیایی این واژه را به معنای "کتاب فرمول‌های دارویی" به کار برد و امروزه فارماکوپه‌های مختلفی در دنیا منتشر می‌شود که از این میان می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود.

• فارماکوپه آمریکا: The united state pharmacopoeia (USP)
• فارماکوپه اروپا: European pharmacopoeia (EP)
• فارماکوپه بریتانیا: British pharmacopoeia (BP)
• فارماکوپه ژاپن: Japan pharmacopoeia (JP)
• فارماکوپه ایران: Iran pharmacopoeia (IP)
• فارماکوپه هند: Indian pharmacopoeia (IP)

در بعضی مواقع شاهد هستیم که کارخانه‌های داروسازی نام یا عبارت اختصاری فارماکوپه‌ای که براساس استانداردهای آن، داروی خود را تولید کرده اند، را روی جعبه دارو می‌نویسند. برای مثال اگر روی جعبه‌یک دارو نوشته بود USP یعنی آن دارو براساس استانداردهای فارماکوپه آمریکا تولید شده است. البته این اقدام در همه کشورها الزامی‌نیست. پس بیراه نیست اگر ادعا کنیم فارماکوپه‌ها مکاتب داروسازی هستند.
از این واژه در جایگاه دیگری هم استفاده می‌شود که به عقیده مولف نوعی جفا در حق چنین مجموعه ای از اطلاعات است. در موارد به فهرست داروهای یک بیمارستان، فارماکوپه آن بیمارستان گویند، در حالیکه ارزش فارماکوپه‌ها نه تنها در فهرست کردن داروها، بلکه در گردآوری همه اطلاعات همه داروهاست. همچنین فهرست داروهای ایران تحت عنوان IDL بصورت مستمر از سوی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام و بروزرسانی می‌شود.

باید توجه داشت که از یک طرف امر نسخه خوانی دارای اهمیت و حساسیت بسیار زیاد می باشد زیرا با سلامت افراد جامعه مربوط بوده و کوچک ترین خطا در این ارتباط خطرساز خواهد بود و از طرف دیگر افرادی که در سطح داروخانه مشغول به این کار هستند در اکثر موارد بدون گذراندن دوره ای مشخص و اکثرأ به صورت تجربی مشغول به این کار هستند.

شغل تکنسین داروخانه برای تمامی علاقمندان این فرصت را فراهم می سازد تا به عنوان یک کار تمام وقت یا نیمه وقت برای خود باشید. کسانی که به صورت تجربی اطلاعاتی داشته اند و با به صورت تخصصی تجربه علمی و عملی دارند فرصتی را برای خود ایجاد می نمایند تا به عنوان دستیار داروخانه کار نمایند. امروز با توجه به اینکه بیماری ها از قبل بیشتر شده است افراد جامعه نیازمند داروخانه ، داروساز و تکنسین داروخانه بیشتری هستند. با آموزش های زیادی که یک فرد علاقمند می بیند می تواند به سرعت در زمینه کمک دستیار داروخانه پیشرفت نماید و با داشتن دانش های بیشتر به یک داروساز تبدیل گردد. بعضی از تکنسین ها حتی می توانند مهارت زیاد خود را در اتوماسیون داروخانه و سیستم های اطلاعات سلامت کسب نمایند. نظارت گران یا مسئولان فنی داروخانه باید همیشه در داروخانه حضور داشته باشند و کنترل بر کار نسخه پیچ ها داشته باشند. در این صورت است که حضور همیشه مسئول داروخانه بر ارایه درست یا صحیح دارو به بیماران و کاهش خطاهای دارویی بسیار پر اثر گذار است. تجربه نشان داده شده است که میزان خطا در نسخه پیچ ها در ارایه دارو بسیار بالا بوده است.

مزایا و معایب تکنسین داروخانه

این حرفه، یکی از مشاغلی است که به دلیل ایستادن های طولانی مدت، ممکن است شاغلین در این شغل را دچار آسیب های ناشی از ایستادن در زمان های طولانی کند.

حقوق تکنسین داروخانه میزان مشخصی ندارد و هر کارفرما به دلخواه خود ماهیانه مبلغی را به تکنسین داروخانه پرداخت می کند! حتی ممکن است بعضی از افراد با حقوق بسیار پایین و کمتر از میزان معین شده در قانون کار، به عنوان نسخه خوان داروخانه مشغول به کار شوند.

دستیاران داروخانه صنف مشخصی ندارند و به همین دلیل ممکن است گاهی اوقات مواردی نظیر مرخصی استحقاقی، مرخصی استعلاجی، سنوات، اضافه کار، شب کاری و دیگر حقوق مطرح شده در قانون کار برای آن ها نادیده گرفته شده و نقض می شود.

با همه این موارد، کسانی که تحصیلات مرتبط ندارند و یا حتی وارد دانشگاه نشده اند هم می توانند با شرکت در دوره های تکنسین داروخانه، اطلاعاتی در مورد داروها کسب کرده و در صورتی که به این حرفه علاقه داشته باشند، وارد بازار کار شوند.

از اهداف اصلی این دوره توانایی نسخه خوانی در افراد فارغ التحصیل می‌باشد.
این افراد باید تبحر لازم را در امر خواندن نسخه شامل نوع دارو،شکل دارو و تعداد آن کاملاً بدست آورند. همچنین با دسته‌بندی کلی داروها آشنا گردیده و دارای توانایی در قفسه چینی داروخانه گردند.

دوره تکنسین داروخانه علاوه بر این از آنجائیکه در داروخانه علاوه بر داروهای شیمیایی داروهای گیاهی ، فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی و همچنین تجهیزات پزشکی نیز موجود می‌باشد، آشنایی مقدماتی نیز با این گونه فرآورده‌ها پیدا می‌نمایند.

- رضایت مندی مراجعین به داروخانه ها
- کم شدن خطاها
- توسعه پیدا کردن وضعیت پخش و مصرف دارو
- بالا رفتن سلامت جامعه

امکان نسخه پیچی باید با توجه به داروهای داخلی که تاریخ مشخصی دارند با اصول را رعایت نمود تا دور از آلودگی باشند و به بهترین نحو به دست بیمار برسد . تکنسین داروخانه هر محصولی از هر شرکتی را خریداری می نماید و به فروش می رساند و با توجه به راهنمای کاتالوگ از شرکت، مشاوره به افراد می دهد. دارا بودن مدرک تکنسین داروخانه یکی از امتیازات ویژه جهت افرادی که تمایلی به مهاجرت خارج از کشور دارند محسوب می شود بدین ترتیب که سفارت کانادا امتیاز ویژه ای برای مدرک تکنسین داروخانه در نظر گرفته است. سفارت های اروپا نیز این مدرک معتبر را جز امتیازات مهاجرت به شمار می آورند.

نسخه پیچ داروخانه در واقع همان تکنسین داروخانه یا دستیار داروخانه است که در داروخانه و یا بیمارستان تحت نظارت مستقیم یک دکتر داروساز و یا در مراکزی مانند شرکت‌های دارویی ، شرکت‌های بیمه و شرکت‌های نرم‌افزاری فعالیت میکند.

با گذراندن کلاس های آموزشی تکنسین داروخانه و خواندن کتاب و تمرینات مخصوص نسخه خوانی و طی دوره کارورزی در یک داروخانه، طی چند ماه می توان نسخه پیچ و یا همان تکنسین داروخانه شد. در واقع افرادی که اطلاعات کافی در مورد نسخه خوانی ، قیمت زنی ، چیدن داروها در قفسه های داروها و آشنایی با داروها را فرا می­گیرند ، به عنوان تکنسین داروخانه شناخته می شوند.

حقوق یک تکنسین داروخانه با توجه به قانون کار است اما با صلاح دید مسئول فنی داروخانه یا همان داروساز نیز تعیین می شود. یعنی حداقل حقوق دریافتی کمتر از حقوق مقرری قانون کار نمی باشد اما حداکثر حقوق تکنسین داروخانه با توجه به میزانی است که مسئول فنی داروخانه تعیین می کند که ممکن است با توجه به سابقه شخص ، میزان شیفت ها و توانایی ها متغیر باشد.

مسئول داروخانه چه مزایایی را داراست ؟
-کم شدن احتمالات خطاها در جمع آوری داروهای نسخه
- پایین آمدن احتمال شکایات
- افزایش مشتریان هر داروخانه و رضایت مندی مشتریان