فشار خون Pressure Blood نیرویی که خون بر اثر انقباض قلب به دیواره ی شریان وارد می کند را فشارخون می گویند.فشارخون را بادستگاه فشارسنج و برحسب میلیمتر جیوه اندازه گیری می کنند.

عوامل موثر بر فشارخون:

فعالیت ، تنیدگی عاطفی (استرس، هیجان و... ) ، درد ، ساعت مصرف آخرین سیگار یا نوشیدن قهوه و... علائم افزایش فشارخون (Hypertension) سردرد، زنگ زدن گوش ها، برافروختگی صورت ، خونریزی ازبینی ، خستگی و... علائم کاهش فشارخون (Hypotension) سرگیجه،تندی ضربان قلب،بیقراری،پوست سرد یا مرطوب،پوست رنگ پریده یا کبودو... فشارخون ازدوجزء اساسی تشکیل می شود :

1. فشارخون سیستولیک یا ماکزیمم Max
2. فشارخون دیاستولیک یا مینیمم Min

فشارخون سیستولیک به حداکثر فشار ایجاد شده از طرف قلب ،که بر دیواره سرخرگها وارد می آید گفته می شود. فشارخون دیاستولیک به حداقل فشار ایجادشده ازطرف قلب، که بر دیواره سرخرگها وارد می آید گفته می شود. فشارسیستولیک ودیاستولیک بصورت کسر بیان میگردد که فشارسیستولیک درصورت کسر و فشار دیاستولیک در مخرج کسر نوشته می شود. مثلاً:  BP= مرکز آموزش انجمن پرستاری ایران برگزار کننده دوره فوریت های پزشکی یا کمک های اولیه با بهترین اساتید با شهریه مناسب و اقساطی به همراه ارائه مدرک معتبر انجمن پرستاری ایران به دانشجویان عزیز داده می شود برای اطلاعات بیشتر دوره کمک های اولیه با این شماره تماس بگیرید  02166575754

اجزای تشکیل دهنده فشارسنج :

1.دستگاه فشارسنج ازکاف ( Cuff قسمتی است که برروی بازو بسته می شود) ،ستون درجه (صفحه مدرج) ، پمپ و لوله های رابط تشکیل شده است. 2.گوشی پزشکی از دو نوع دیافراگم (1. مسطح ، برای فرکانس های بالا) (2. دیافراگم مقعر یا بل، برای فرکانس های کم ) لوله رابط وگوشی تشکیل شده است.

انواع دستگاه فشارسنج :

1.دستگاه فشارسنج عقربه ای که فشارخون را توسط درجه عقربه ای که متصل به یک فنراست می سنجد، این دستگاه به ازای هر هزار بار سنجش باید از نظر دقت اندازه گیری ، بررسی گردد. 2.دستگاه فشارسنج جیوه ای که فشارخون رابرروی ستون درجه جیوه ای نمایش می دهد و درصورتی که مخزن جیوه سالم باشد، یکی ازبهترین وسایل اندازه گیری فشارخون بشمارمی رود. این دستگاه ها به دلیل دقت اندازه گیری بالا دربخش های حساس بیمارستان (مانندCCU، ICU و...)مورد استفاده قرار می گیرند. 3.دستگاه فشارسنج دیجیتالی (الکترونیکی) که فشاراندازه گرفته شده رابه صورت عددبرروی صفحه نمایش ارائه می کند.دقت اندازه گیری دراین نوع دستگاه زیاد مطلوب نمی باشد.

طریقه اندازه گیری فشارخون :

• بازوبند یاکاف را درحدود 5/2 سانتی متر بالاتراز چین آرنج دور بازوی بیمار ببندید. (نه زیاد شل و نه خیلی محکم)
• دیافراگم مسطح گوشی پزشکی را روی محل نبض براکیال قرار دهید.
• با نوک دو انگشت میانی نبض رادیال را لمس کرده ودست خودرادرمحل نگه دارید.
• درحالی که درجه دستگاه رانگاه می کنید، با واردآوردن فشارهای مساوی و یکنواخت برروی پمپ، هوا را وارد بازوبند کنید،تا هنگامی که ضربان نبض را در زیرانگشتان خود احساس نکنید.درجه دستگاه را بخاطر بسپارید.
• انگشت خود را ازروی نبض رادیال برداشته و مجددا شروع به پمپ زدن کنیدتا درجه دستگاه 30 میلی مترجیوه بیشتراز درجه ای که نبض درآن قطع شده بود افزایش یابد.
• ضمن اینکه درجه دستگاه را به دقت نگاه می کنید، به آهستگی پیچ تنظیم روی پمپ را باز کنید تا هوا تدریجاً (2-3 میلی مترجیوه درثانیه) خارج شود.اولین ضربه ی قوی نبض راکه شنیدید عدد نمایش داده شده هم زمان بااین ضربه را یادداشت کنید.این عدد نمایانگر فشارخون ماکزیمم (Systolic) می باشد.
• درحالیکه فشارهوا در بازوبند سقوط می کند به گوش دادن ادامه دهید تا زمانی که صداها بسیارضعیف می شوند یا به طورکامل ازبین می روند. مجدداً به عقربه ی روی فشارسنج نگاه کنید این عدد نمایانگر فشارمینیمم (Diastolic ) می باشد.
• عدد اندازه گیری شده را ثبت نماید. پیچ پمپ را تا آخر بازکنید بازوبند را از دور بازوی بیمار رها سازید.

نکات قابل توجه: درصورت نیازمجدد به اندازه گیری فشارخون ازهمان بازو،برای مدت(2-1)دقیقه صبرکنید. تفاوت بین اندازه گیری فشارخون ازدو بازو نبایداز (10-5) میلی مترجیوه بیشتر باشد. به هنگام اندازه گیری فشارخون از ران ، فشارسیستولیک دراین شریان معمولاً  (30-20) میلی مترجیوه بالاتر از فشارسیستولیک  درشریان براکیال است.(زیراکیسه ی لاستیکی داخل کاف بزرگترمی باشد). فشارخون طبیعی سیستولیک دربزرگسالان بین 140- 90 میلی مترجیوه ، فشارخون طبیعی دیاستولیک دربزرگسالان بین 90-60 میلی مترجیوه می باشد. میزان فشارخون سیستولیک  درکودکان  1تا8 سال بین 110-80  میلی مترجیوه است. شمامیتوانیدکاف رادرمحل چین آرنج ببندید ودیافراگم را زیر آن قرار دهید تاکاف نگهدارنده دیافراگم گوشی باشد ودست خودرا(ازنگه داشتن دیافراگم) رها می سازید.

اندازه ‌گیری فشار خون از پا (ران) :

فرد را روی شکم بخوابانید درصورتی که نمی توانید فرد را در این وضعیت قرار دهید ‌، او را به پشت بخوابانید (طاق باز) به طوری که زانو کمی خمیده باشد. لباس یا پوشش روی ران وی را کنار بزنید.کاف دستگاه فشار خون را دور بخش میانی ران بپیچید (روی شریان پشت زانویی) و فشار خون فرد را اندازه‌گیری نمایید.

تغییرات مهم درفشارخون:

فشارخون سیستولیک بیشتراز140 میلی مترجیوه فشارخون دیاستولیک بالاتراز90 میلی مترجیوه فشارخون سیستولیک کمتراز100 میلی مترجیوه