شوک چیست :
شوک نقص عملکرد دستگاه قلبی ، عروقی درخون رسانی به بافتهای حیاتی بدن به میزان کافی را شوک می گویند.
علایم شوک:
- تشنگی شدید در مراحل اولیه
- رنگ پریدگی و سردشدن پوست (به علت تنگ شدن عروق خونی پوست)
- نبض سریع (به علت تندتر زدن قلب برای جبران شوک و بعد ضعیف شدن نبض)
- احساس ضعف و غش در بیمار (به علت کاهش خون رسانی به مغز و عضلات)
- افت فشارخون (فشارخون در مراحل اول فقط در حال ایستاده افت می کند ولی با پیشرفت شوک درحالت دراز کشیده نیز پایین می آید) .
- تنگی نفس شدید و تند شدن تنفس (به علت ناکافی بودن اکسیژن خون)
- کاهش هوشیاری (به علت کاهش خون رسانی به مغز)
- تاری چشم ها ،گشادشدن مردمک چشم ها
- کبودی ، عرق فراوان
- تهوع،استفراغ،بیقراری،
- احساس خفقان وچنگ زدن به یقه
علل شوک :
قلب و رگهای خونی در بدن انسان مخزن عروقی را تشکیل می دهند که خون را در خود جای می دهند و جریان خون طبیعی تحت اثر 3 عامل:
قدرت انقباضی قلب،
حجم خون و
قطرعروق خونی می باشد. اگر هر یک از این 3 عامل: فشار و پمپاژقلب، میزان خون و انبساط و انقباض رگهای خونی دچار اختلال شده ودرست عمل نکنند، خونرسانی به بافتهای بدن به میزان کافی صورت نخواهد گرفت و شوک اتفاق می افتد.
انواع مهم شوک در افراد :
- شوک ناشی از کاهش حجم (خون،مایعات)
- شوک قلبی
- شوک عفونی
- شوک تنفسی
- شوک عصبی
- شوک در اثرحساسیت (آلرژی)
مرکز آموزش انجمن پرستاری ایران برگزار کننده دوره فوریت های پزشکی/ کمک های اولیه با بهترین اساتید با شهریه مناسب و اقساطی به همراه ارائه مدرک معتبر انجمن پرستاری ایران به دانشجویان عزیز داده می شود برای اطلاعات بیشتر دوره کمک های اولیه با این شماره تماس بگیرید. 02166575754
شوک ناشی از کاهش حجم :
این شوک غالباً به دنبال خونریزی (خارجی یاداخلی) یا خارج شدن مقادیر زیادی مایع از بدن (سوختگی، اسهال، استفراغ) ایجاد می شود. علت این شوک ناکافی بودن حجم خون در داخل عروق است.
اگر مصدومی1 الی5/1 لیتر خون از بدنش خارج شود دچارشوک هیپوولمیک (Hypovolomic) و یا شوک ناشی از خونریزی می گردد.
اگر مصدومی 10 الی15 درصد از مایعات بدنش را از طریق ( اسهال، سوختگی، تجمع مایعات زیرجلد، استفراغ ) از دست بدهد دچارشوک هیپوولمیک می گردد ولی غیر هموراژیک (یعنی بدون خونریزی) است.
شوک قلبی : (شوک کاردیوژنیک)
اگر قلب نتواند به خوبی عمل پمپاژ کردن خون را انجام دهد و رگهای بدن را پر از خون نگه دارد، شوک ایجاد می کند. و اکثر اوقات در اثر صدمه به قلب، حمله قلبی، سایر بیماریهای قلبی ایجاد می شود.
شوک عفونی : (شوک سپتیک)
این شوک به دنبال ورود میکروب های جدی به داخل خون وآزادشدن سموم آنها ایجاد می شود. در واقع علت اصلی این شوک عفونت می باشد.
شوک تنفسی :
این شوک در نتیجه انسداد راه های هوایی ثانویه (نایژه،آلوئول ها، نسج ریه) به جسم خارجی یا برخی بیماریها ویا زخم مکنده در قفسه سینه و فلج عضلات تنفسی و... ایجاد می شود.
شوک عصبی : ( شوک نوروژنیک)
در نتیجه وارد شدن صدمه به نخاع ( مرکزتنظیم کننده قطر عروق ) ، درد و هیجان شدید، فرد دچارگشادی عروق خون شده و شوک عصبی ایجاد می شود.
شوک حساسیتی : (شوک آنافیلاکسی) Anaphylactic
یک واکنش حاد حساسیتی بوده که معمولاً طی 30 دقیقه ودر بسیاری از موارد بلافاصله پس از تماس با یک ماده حساسیت زا بوجود می آید. این نوع شوک با علائمی شامل:کهیر، اِدم و ورم حنجره، برافروختگی، خارش و لرزش پوست (خصوصاًصورت) عطسه، خس خس سینه، رنگ پریدگی، سیاهی رفتن چشمها، تورم مچ دست وپا ، افت فشارخون ، بیهوشی و... بروز می کند.
کمکهای اولیه،اقدامات اورژانس در هنگام شوک :
مصدوم را در وضعیت مناسب و در هوای آزاد قرار دهید و از جا به جایی غیرضروری خود داری کنید (بهترین وضعیت طاق باز یا نیمه نشسته است) .
لباس های تنگ بیمار را آزاد کنید.
پاهای مصدوم را حدود 30 تا 45 سانتی متر از سطح قلب بالاتر نگه دارید (به جز درمواردی که مصدوم دچارصدمه ناحیه گردن، صدمه سر، ستون فقرات، قفسه سینه، دررفتگی یا شکستگی استخوان لگن).
علایم حیاتی (نبض، فشارخون،تنفس و...) را کنترل و ثبت نمایید و به صورت دوره ای هر10- 5 دقیقه تکرارکنید.
خونریزی را بند آورده، شکستگی ها را ثابت وآتل بگیرید.
ازکاهش دمای بدن جلوگیری کنید (دمای بدن مصدوم را تا حد امکان نزدیک به میزان طبیعی نگه دارید) .
درصورت بیهوش بودن مصدوم، چیزی به وی نخورانید.
درشوک قلبی بهترین وضعیت برای بیماران این است که او را در وضعیت نشسته قرار دهید.
در شوک حساسیتی از داروهای ضد حساسیتی مثل:آدرنالین، آنتی هیستامین ( با هماهنگی پزشک) استفاده شود.
از ورود مواد استفراغی به درون مجاری تنفسی جلوگیری کنید.
