كنترل عفونت از طريق استريل سازي و ضد عفوني محیط آزمایشگاه

پاكسازي، ضد عفوني و استريل كردن Sterilization and disinfection به شكست زنجيره عفونت و پيشگيري از انتقال بيماري در فضا كمك مي‎نمايد. اكثر موسسات بهداشتي اقلام استريلي را جهت مراقبت مددجو خريداري و تدارك مي‎بينند كه بعد از مصرف دور ریخته مي‎شوند. احتمالا برخي وسايل از طريق پارچ، ليوان آب و لگن‎هاي پلاستيكي مكررا مورد استفاده قرار مي‎گيرند، که هنگام ترخیص دور انداخته شده و یا همراه وی به خانه فرستاده می‎شود. وسایلی که در مطب‎ها قابل استفاده است اغلب پلاستیکی و یک بار مصرف می‎باشند. چندین فرایند برای تخریب میکرو ارگانیسم‎ها مورد استفاده قرار می‎گیرند. با ضد عفوني ،كليه ارگانيسم‎هاي بيماري زا به استثناء اسپورها، از بين مي‎روند، استريل سازي ( استريليزاسيون) روندي است كه طي آن همه ميكرو ارگانيسم‎ها از جمله اسپورها ( هاگ ) نابود مي‎گردند. ضدعفوني را مي‎توان در هنگام آماده سازي پوست براي يك روش يا پاكسازي بخشي از تجهيزاتي كه وارد يك قسمت غير استريل بدن مي‎شود بكار برد. معمولا استريل سازي روي تجهيزاتي انجام مي‎شود كه وارد قسمت استريلي از بدن مي‎شود. ضد عفوني و استريل سازي اجسام آلوده يا عفوني، رعايت بهداشت خوب دست‎ها، اغلب ميكرو ارگانيسم‎ها را به عنوان منابع بالقوه عفونت كاهش داده و محدود مي‎نمايد.

تمامی این موارد را می توانید در دوره نمونه گیر تکنسین آزمایشگاه انجمن پرستاری آموزش ببنید و بتوانید بعنوان یک تکنسین با تجربه در فضاهای آزمایشگاهی بعنوان نمونه گیر آزمایشگاه یا در قسمت پذیرش آزمایشگاه مشغول به کار شوید از این رو مرکز آموزش انجمن پرستاری ایران با برگزاری دوره های پرستاری با هزینه بسیار مناسب به مدت دو ماه با اعطای مدرک معتبر از انجمن پرستاری ایران مهارت جو می پذیرد از این رو برای اطلاع از برگذاری کلاس ها با این شماره تماس بگیرید: 02166575754

عوامل مؤثر در انتخاب روش استريل‌سازي و ضدعفوني

عوامل متعددي از جمله موارد زير در انتخاب روش‎هاي استريل سازي و ضد عفوني موثرند

1- ماهيت ارگانيسم‎هاي موجود: CDCتوصيه مي‎كند كه در يك موسسه مراقبت بهداشتي با كليه وسايل، ملافه‎ها و تجهيزات بايد همانند زماني كه بيماري عفوني بوده عمل نمود. برخي ارگانيسم‎ها به آساني نابود مي‎شوند، در حالي كه بقيه در مقابل روش‎هاي ضد عفوني واستريل سازي معمول و خاص مقاوم هستند.

2- تعداد ارگانيسم‎هاي موجود :هرچه تعداد ارگانيسم‎هاي موجود روي يك شيءزياد تر باشد،مدت زمان بيش تري صرف تخريب آن‎ها مي‎گردد.

3- نوع تجهيزات : وسايل مجهز به مجراهاي كوچك، شكاف ها، رابط‎ها و لوله‎ها مستلزم مراقبت ويژه هستند. ابزار معینی می‎توانند توسط روش‎های استریل سازی و ضدعفونی متعدد دچار صدمه و آسیب شوند و لذا به توجهات خاص نیاز دارند .

4- هدف استفاده از وسيله : نياز به گندزدايي طبي يا جراحي روي نحوه آماده سازي و پاك سازي وسايل تاثير مي‎گذارند. در محيط خانه شايد استفاده از وسايل و تجهيزات تميز ايمن باشد. ولي در موسسات بهداشتي هنگام مراقبت از بيمار كاربرد لازم استريل ارجح است.

5- روش‎هاي قابل دسترسي براي استريل سازي و ضدعفوني : روش‎هاي فيزيكي يا شيميايي استريل سازي و ضد عفوني كردن، براساس ماهيت و تعداد ارگانيسم‎ها، نوع و هدف استفاده از وسايل و قابل دسترس و عملي بودن آن‎ها انتخاب مي‎گردند.

 6-زمان : هنگام استريل سازي يا ضدعفوني كردن زمان يك عامل كليدي است . وقفه در پيگيري دوره‎هاي زماني توصيه شده نشانگر سهل انگاري مي‎باشد.

پاكسازي وسايل و تجهيزات

قبل از استريل يا ضد عفوني نمودن وسايل مورد استفاده در مراقبت بهداشتي، تميز نمودن مناسب آن‎ها به منظور كاهش تعداد ارگانيسم‎ها و راندن آن‎ها به منظور كاهش تعداد ارگانيسم‎ها و راندن آن‎ها از لابلاي شكاف‎ها و مواد آلوده لانه كرده در لايه‎هاي زيرين الزامي است. روش‎هاي زير براي پاك نمودن وسايل توصيه مي‎گردند:

در همه موارد دستكش‎هاي ضدآب بپوشيد.  

 2- در ابتدا براي دفع مواد آلي از روي وسايل، آن‎ها را با آب سرد بشوييد. آب گرم باعث انعقاد برخي مواد آلي شده ،بنابراين از بين بردن آن‎ها را مشكل مي‎سازد.

3-وسايل را شسته و بعد از آبكشي، آن‎ها را در آب گرم محتوي مواد پاك كننده يا صابون قرار دهید.ترکیب آب گرم و صابون جذب مواد چربی ( امولسيون) را تسهيل نموده و باعث از بين رفتن جرم‎ها و كثافات مي‎گردند.

4-در صورت لزوم براي پاك نمودن وسايل به طور كامل از برسي كه دارای موهاي زبر است استفاده كنيد. اصطحكاك به از بين رفتن ارگانيسم‎ها و اجرامی كه به سطوح سخت چسبيده اند كمك مي‎نمايد.

5-وسايل را به طور كامل آبكشي كنيد.

6- وسايل پاك شده را براي استريل سازي و يا ضدعفوني آماده سازيد.

7- برس، دستكش‎ها، ظروف تو گود آبكشي، دستشويي‎ها يا لگن‎ها را از نظر پاكيزگي و وجود آلودگي‎ها به خوبي مشاهده كنيد ودر صورت لزوم آنها را دور بريزيد.

انواع روش‎هاي استريل‌سازي و ضدعفوني شامل موارد زير است:

الف) روش‎هاي فیزیکی استريل سازي و ضد عفوني :

 1- بخار : درجه حرارت بالاي ايجاد شده توسط فشار بالاتر، ارگانيسم‎ها را تخريب مي‎كند. مثلا اتو كلاوكردن outoclaving  اكثر وسايل پلاستيكي و لاستيكي به وسيله اتوكلاو كردن دچار آسيب مي‎گردند.

آب جوش :در خانه مكررا مورد اسنفاده قرار مي‎گيرد. ساده و كم خرج است. وسايل بايد حداقل براي مدت 15 دقيقه بجوشند. اسپورها و برخي ويروس‎ها به وسيله جوشيدن تخريب نمي‎گردند.

3- حرارت خشك : در خانه جايگزين روش استريل سازي است . براي وسايل فلزي استفاده مي‎شود كه در حرارت كوره با حدود 350 درجه فارنهايت، به مدت 2 ساعت يا بيش تر قرار مي‎گيرند. براي تخريب كليه ميكرو ارگانيسم‎ها ناكافي است و در موسسات مراقبت بهداشتي به كار نمي‎رود.

4- اشعه: در مورد مواد دارويي، غذايي، پلاستيكي و ساير اجسام حساس به حرارت استفاده مي‎شود. كليه سطوح وسايل بايد مستقيما در معرض اشعه ماوراء بنفش قرار گيرد. ممکن است براي پرسنل خطراتي رابه بار آورد.

ب) روش‎هاي شيميايي استريل سازي و ضد عفوني :

1- گاز اكسيد اتيلن : ميكرو ارگانيسم‎ها و اسپورها توسط اختلال در فرايند‎هاي متابئليكي تخريب مي‎شود.

در حالي كه وسايل ( عقربه‎هاي سنجش اكسيژن و ساكشن، تجهيزات كنترل فشار خون) در اتو كلاو قرارداده مي‎شود، گاز آزاد مي‎گردد. چون گاز داراي اثرات سمی روي انسان مي‎باشد، بايد احتياط‎هايي به عمل آيد.

• محلول‎هاي شيميايي : معمولا براي ضد عفوني ابزار و وسايل خانگي استفاده مي‎شود، براي ضد عفوني آب و اهداف خانگي از كلرزدايي ( كلر زدن) استفاده مي‎شود. يك محلول هيپوكلريت سديم با يك رقت 1:100 به طور موثري ويروس‎هاي نقص ايمن سازي را غير فعال مي‎سازد. بتادين يا الكل نيز به منظور ضدعفوني مورد استفاده قرار مي‎گيرد. اين روش همه اسپورها را نابود نمي‎سازد. و ممكن است باعث خوردگي سطوح فلزي شود.